TCMB tarafından, Mevduat ve Katılma Hesaplarının Kur Artışlarına Karşı Desteklenmesine İlişkin Cumhurbaşkanı Kararı Hakkında 01.03.2022 tarihli Uygulama Talimatı yayımlanmıştır.
Amaç ve kapsam
MADDE 1- (1) Bu Uygulama Talimatının amacı, 28/2/2002 tarihli ve 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun geçici 35 inci maddesine dayanılarak yayımlanan 23/2/2022 tarihli ve 5206 sayılı Mevduat ve Katılma Hesaplarının Kur Artışlarına Karşı Desteklenmesine İlişkin Cumhurbaşkanı Kararı kapsamında Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası aracılığıyla sağlanacak desteğe ilişkin uygulama ayrıntılarını düzenlemektir.
Dayanak
MADDE 2- (1) Bu Uygulama Talimatı, 23/2/2022 tarihli ve 5206 sayılı Mevduat ve Katılma Hesaplarının Kur Artışlarına Karşı Desteklenmesine İlişkin Cumhurbaşkanı Kararının 10 uncu maddesinin ikinci fıkrasına dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar ve kısaltmalar
MADDE 3- (1) Bu Uygulama Talimatında geçen;
a) Bakanlık: Hazine ve Maliye Bakanlığını,
b) Banka: 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 3 üncü maddesinde tanımlanan mevduat ve katılım bankalarını,
c) Destek: Karar kapsamında Bakanlıkça kur korumalı hesaplara 4749 sayılı Kanunun geçici 35 inci maddesi gereğince sağlanan desteği,
ç) Destek hesabı: Bakanlığın Karar kapsamında sağlayacağı destekler için TCMB nezdinde TCMB adına açılan hesap ya da hesapları,
d) Karar: 23/2/2022 tarihli ve 5206 sayılı Mevduat ve Katılma Hesaplarının Kur Artışlarına Karşı Desteklenmesine İlişkin Cumhurbaşkanı Kararını,
e) Kur korumalı hesap (KKH): Bankalar nezdinde açılan ve destek sağlanan Türk lirası mevduat veya katılma hesabını,
f) TCMB: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasını,
g) Vade başı kuru: Türk lirası mevduat veya katılma hesabının açıldığı gün saat 11:00’de TCMB tarafından ilan edilen döviz alış kurunu,
ğ) Vade sonu kuru: Türk lirası mevduat veya katılma hesabının vadesinde saat 11:00’de TCMB tarafından ilan edilen döviz alış kurunu,
h) Yararlanıcı: Destekten faydalanan yurt içi yerleşik gerçek kişileri,
ı) Yurt içi yerleşik gerçek kişi: Yurt dışında işçi, serbest meslek ve müstakil iş sahibi Türk vatandaşları dâhil Türkiye’de kanuni yerleşim yeri bulunan gerçek kişileri,
ifade eder.
Kur korumalı hesapların açılması
MADDE 4- (1) Bu Uygulama Talimatı kapsamında KKH’ler Türk lirası cinsinden 3 ay, 6 ay, 9 ay ve 12 ay vadeli olarak açılır.
(2) KKH’lerin açılışlarında işlem günü saat 11:00’de TCMB tarafından açıklanan ABD doları/Türk lirası, Euro/Türk lirası ve İngiliz Sterlini/Türk lirası döviz alış kurlarından birisi kullanılır.
(3) Yararlanıcı, KKH açılırken hesabın vadeden önce kapatılmasına ilişkin koşullar hakkında bankaca bilgilendirilir.
(4) Vadeleri 90 günden az veya 370 günden fazla olmamak kaydıyla, birinci fıkrada yer alan vadelerin 10 gün altında veya üstünde vadelerle KKH’ler açılabilir.
Hazine desteğinin kullandırılmasında uygulanacak faiz ve kâr payı oranları
MADDE 5- (1) Mevduat bankalarının KKH’lere uygulayacağı asgari faiz oranı, TCMB tarafından belirlenen bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının altında olamaz. Azami faiz oranı ise TCMB tarafından belirlenen bir hafta vadeli repo ihale faiz oranına 300 baz puan eklenerek belirlenir.
(2) Katılım bankalarında açılan KKH’lere sağlanacak getiri katılım bankacılığı esasları çerçevesinde belirlenir. Bu KKH’lere sağlanacak getirinin katılım bankalarının TCMB ile açık piyasa işlemleri kapsamında yaptıkları bir hafta vadeli repo işlemlerinde oluşan maliyetten
düşük olması halinde aradaki farkı katılım bankacılığı esasları çerçevesinde katılım bankası
karşılayabilir, karşılanmayan kısım için destek sağlanmaz.
Vade sonu işlemleri
MADDE 6- (1) Vade sonunda Türk lirası mevduat sahibine anapara ile faiz, Türk lirası katılma hesabı sahibine ise katılma hesabı bakiyesi banka tarafından aynı gün ödenir.
(2) Vade sonu kurunun vade başı kurundan düşük olması durumunda TCMB tarafından kur farkı ödemesi yapılmaz.
(3) Vade sonu kurunun, vade başı kurundan yüksek olması nedeniyle oluşacak kur farkı üzerinden hesaplanan tutarın banka tarafından ödenecek faiz veya kâr payına eşit veya düşük olması durumunda, TCMB tarafından kur farkı ödemesi yapılmaz.
(4) Vade sonu kurunun, vade başı kurundan yüksek olması nedeniyle oluşacak kur farkı üzerinden hesaplanan tutarın banka tarafından ödenecek faiz veya kâr payından yüksek olması durumunda, kur farkı üzerinden hesaplanan tutar ile faiz veya kâr payı tutarı arasındaki fark banka tarafından yararlanıcıya ödenir. Ödenen tutar Ek-1’de yer alan bildirim formuna uygun olarak elektronik ortamda TCMB’ye bildirilir. TCMB bu tutarı destek hesabından ilgili bankaya aynı gün aktarır. Bu Uygulama Talimatının 5 inci maddesinin ikinci fıkrasında sayılan hükümler saklıdır.
(5) Bankalar KKH’lere ilişkin hesaplanan destek tutarlarını her iş günü tam iş günlerinde en geç saat 12:30’a kadar, yarım iş günlerinde ise saat 12:00’ye kadar TCMB’ye bildirir. Belirtilen saatler sonrası yapılan bildirimlere ait işlemler bir sonraki iş günü gerçekleştirilir.
(6) Vade sonunun iş günü olmaması durumunda TCMB’ye yapılacak destek tutar bildirimleri ile bunlara ilişkin aktarımlar, vade sonunu takip eden ilk iş günü yapılır.
(7) Destek ödemelerine ilişkin tutarlar TCMB tarafından bankanın EFT merkezine masrafsız olarak gönderilir. Tam iş günlerinde saat 17:30’a, yarım iş günlerinde ise saat 13:00’e kadar sonuçlandırılamayan ödemeler için söz konusu tutarlar bankanın TCMB nezdindeki zorunlu karşılık hesabına aktarılır.
Hesabın vadeden önce kapatılması
MADDE 7- (1) KKH’nin vadeden önce kapatılması halinde;
(a) Hesabın kapatıldığı tarihte saat 11:00’de TCMB tarafından ilan edilen kurun, vade başı kurundan yüksek olması durumunda TCMB tarafından kur farkına ilişkin ödeme yapılmaz.
(b) Hesabın kapatıldığı tarihte saat 11:00’de TCMB tarafından ilan edilen kurun, vade başı kurundan düşük olması durumunda; hesabın vadeden önce kapatıldığı tarihte saat 11:00’de TCMB tarafından ilan edilen döviz alış kuru üzerinden hesap bakiyesi güncellenir. Aradaki fark banka tarafından TCMB nezdindeki destek hesabına en geç sonraki iş günü aktarılır ve aktarıma ilişkin bilgiler Ek-2’de yer alan bildirim formuna uygun olarak TCMB’ye aynı gün elektronik
ortamda bildirilir.
(2) Aktarımın zamanında yapılmaması durumunda, Kararın 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi hükmü gereği gecikme zammı uygulanır.
(3) Kararın geçici 1 inci maddesinin birinci fıkrası kapsamında bankalarca destek hesabına yapılan aktarımlar Ek-2’de yer alan bildirim formuna uygun olarak TCMB’ye ayrıca bildirilir.
Projeksiyon ve raporlamalar
MADDE 8- (1) Bankalar vade sonunda TCMB’den talep edilecek destek tutarlarını içeren haftalık, 2 haftalık, aylık, 3 aylık, 6 aylık ve 1 yıllık olacak şekilde hazırlayacakları projeksiyonlarını Ek-3’de yer alan bildirim formuna uygun olarak her haftanın son iş günü saat 15:30’a kadar TCMB’ye elektronik ortamda bildirir.
(2) Bankalarca destek tutarlarına ilişkin hazırlanacak projeksiyonlarda, bildirim tarihinde saat 11:00’de TCMB tarafından ilan edilen döviz alış kuru kullanılır.
(3) Bakanlığın talebi üzerine TCMB, bu maddede yer alan raporlara ek olarak farklı raporlamaları da bankalardan talep edebilir.
Takip ve sorumluluk
MADDE 9- (1) Kararın 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında destek hesabına yapılacak aktarımlardan ve TCMB tarafından aktarılacak desteğin hak sahipliğinin tespiti ile desteğin doğru ve tam hesaplanmasından, KKH’lerin açıldığı banka sorumludur. Bankadan kaynaklanan hatalardan ve bildirim farklılıklarından doğanlar dahil haksız olarak verildiği tespit edilen destek tutarı, bankaya ödendiği tarihten tahsil edildiği tarihe kadar 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesine göre hesaplanacak gecikme zammıyla birlikte anılan Kanun hükümlerine göre tahsil edilir.
Diğer hükümler
MADDE 10- (1) KKH’nin iş günleri dışında açılması, vadesinin sonlanması veya herhangi bir sebeple kapatılması durumunda son iş günü saat 11:00’de TCMB tarafından ilgili dövizler için ilan edilen döviz alış kurları uygulanır.
Yürürlük
MADDE 11- (1) Bu Uygulama Talimatı, 21/12/2021 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 12- (1) Bu Uygulama Talimatını Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı yürütür.