Yatırım Teşvik Uygulamalarında 2017-2021 Verileri Üzerine Bir Çalışma

DÜNYA GAZETESİ internet sitesi SERBEST KÜRSÜ’de 2 Şubat 2022 tarihinde yayımlanmıştır.

Bugün “yatırım teşvikler”i, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararlar  ile uygulamaya konulmaktadır.

Yatırımların teşvik edilmesindeki amaç, yatırım maliyetinin aşağıya çekilmesi, yatırımların finansman yükünün azaltılması ve yatırımın kârlılığına katkı sağlanmasıdır.

Yatırım teşvikleri, artık peşin/nakit ödeme şeklinde yapılmamakta; yatırım teşvikleri kapsamında yapılan alım ve harcamalar sırasında veya sonrasında muafiyet uygulanması, indirim  veya iade yapılması şeklinde uygulanmaktadır.

Yatırım teşviklerinden faydalanabilmek için önce Yatırım Teşvik Belgesi’ne sahip olmak gerekir. Yatırım teşvik konusunda yetkili ve görevli merci, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğüdür.

Günümüzde yatırım teşviklerinden yerli ve yabancı uyruklu gerçek ve tüzel kişiler, aynı mevzuat kapsamında, aynı usul ve esaslarla yararlanmaktadır.

Bir projenin toplam yatırım tutarını SABİT YATIRIM ve İŞLETME SERMAYESİ oluşturmaktadır. Yatırım projesinde SABİT YATIRIM tutarının gerçekçi olarak belirlenmesi önem arz etmektedir.

Sabit Yatırım; yatırım yapma fikrinin doğuşundan tesisin kesin işletmeye geçişine kadar yapılan harcamaların tamamını ifade etmektedir. Sabit yatırım tutarı; arsa bedeli, sabit tesis yatırımı, fiyat artışları ve yatırım dönemine ilişkin finansman giderleri toplamından oluşmaktadır. Bir tesisin ilk aşamadaki maliyetlerini “sabit yatırımlar” oluşturduğundan bu alanda verilen devlet yardımları girişimcilerin yatırım yapma isteklerini artırabilmektedir.

Yatırımların teşvik edilmesiyle ülke içinde öncelikli olarak üretilmesi öngörülen alanda işletmelerin üretim yapması kadar yatırım maliyetinin düşürülmesi, yatırımların finansman yükünün azaltılması ve yatırımın kârlılığına katkı sağlanması yoluyla yurt içi üreticilere uluslararası pazarlarda avantajlar sağlanmaya çalışılmaktadır.

Girişimcilerin, yatırımcıların bu işlere başlamadan önce yatırım konusu, yatırım yeri, yatırım bölgesi gibi tüm yatırımla ilgili alanlarda bakabilecekleri ilk veriler “yatırım teşvik” uygulamaları konusunda yapılan geçmiş uygulamalar olmaktadır.

Yatırımcılarımıza yol gösterici nitelikteki veriler, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından her ay itibarıyla düzenlenen yatırım teşviklerini gösteren ve Resmi Gazete’de yayımlanan Tebliğlerden elde edilmektedir.

Düzenlenen belgelere ilişkin olarak  ayrıca  istatistiki bilgiler de Bakanlık web sitesinde yayımlanmaktadır.

“Yatırım teşvik” konusunda, 2017-2021 yılları arasında öne çıkan en yüksek üç değer, yıllar itibariyle aşağıda belirtilmiştir.

• “Sektörler”e göre “belge sayısı”;

(Enerji, Hizmetler, İmalat, Madencilik, Tarım)

Dönem     Sektörler                 Belge sayısı (adet)

1. 2021 İmalat Sektörü                 1.676
2. 2020 İmalat Sektörü                    872
3. 2019 İmalat Sektörü                    516

• “Sektörler”e göre “Sabit Yatırım Tutarı”;

Dönem      Sektörler        Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL)

1. 2021 İmalat Sektörü                 726
2. 2020  İmalat Sektörü                807
3. 2019 Enerji Sektörü                  957

• “Sektörler”e göre “İstihdam”;

Dönem       Sektörler      İstihdam(Kişi)

1. 2021   İmalat Sektörü                 73.884
2. 2020   İmalat Sektörü                 23.334
3. 2019   İmalat Sektörü                 16.992

• “Destek sınıfı”na göre “belge sayısı”;

(Stratejik, Bölgesel, Büyük Ölçekli, Genel)

Dönem   Destek sınıfı                    Belge sayısı (adet)

1. 2021 Bölgesel                               1.557
2. 2020 Bölgesel                                 694
3. 2021 Genel                                     556

• “Yabancı Yatırımlar”a göre “belge sayısı”;

Dönem   Belge sayısı (adet)

1. 2021               396
2. 2020               358
3. 2019               342

• “Yabancı Yatırımlar”a göre “Sabit Yatırım Tutarı”;

Dönem    Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL)

1. 2017                   97.782
2. 2018                   91.803
3. 2021                   24.613

• “Yerli Yatırımlar”a göre “belge sayısı”;

Dönem     Belge sayısı (adet)

1. 2021                  12.344
2. 2020                  10.067
3. 2017                   6.899

• “Yerli Yatırımlar”a göre “Sabit Yatırım Tutarı”;

Dönem     Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL)

1. 2020                252.902
2. 2021                250.316
3. 2019                164.708

 

• “Yerli Yatırımlar”a göre “İstihdam”;

Dönem                İstihdam (kişi)

1. 2021                365.760
2. 2020                279.703
3. 2018                225.503

• “Yabancı Yatırımlar”a göre “İstihdam”;

Dönem                İstihdam (kişi)

1. 2018             22.303
2. 2017             22.086
3. 2020             16.073

• “Bölgeler”e göre “belge sayısı”;

(Bölgeler I., II., III., IV., V. ve VI. – En gelişmiş bölge I., en az gelişmiş bölge VI.)

Dönem   Bölgeler   Belge sayısı

1. 2021 Bölge                               5.492
2. 2020 Bölge                               4.417
3. 2017 Bölge                               2.341

• “Bölgeler”e göre “Sabit Yatırım Tutarı”;

Dönem    Bölgeler           Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL)

1. 2021 Bölge                               119.120
2. 2018 Bölge                               106.938
3. 2020 Bölge                                 96.424

• “Yatırım cinsleri”ne göre “Belge sayısı”;

(Komple Yeni, Tevsi, Modernizasyon, Entegrasyon, Ürün Çeşitlendirme)

Dönem     Yatırım Cinsi     Belge sayısı (adet)

1. 2021 Komple Yeni Yatırım       7.453
2. 2020 Komple Yeni Yatırım       6.176
3. 2017 Komple Yeni Yatırım       5.185

• “Yatırım cinsleri”ne göre “Sabit Yatırım Tutarı”;

Dönem    Yatırım cinsi    Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL)

1. 2021 Komple Yeni Yatırım      164.656
2. 2020 Komple Yeni Yatırım      156.003
3. 2017 Komple Yeni Yatırım      149.340

• “Sektörler”e göre “bölge sayısı”;

Dönem     Sektörler                       Belge sayısı

1. 2021 İmalat Sektörü                  9.450
2. 2020 İmalat Sektörü                  7.233
3. 2019 İmalat Sektörü                 3.436

• “Destek sınıfı”na göre “belge sayısı”;

Dönem    Destek sınıfı    Belge sayısı

1. 2021 Bölgesel                             8.190
2. 2020 Bölgesel                             6.481
3. 2021 Genel                                 4.534

• “Destek sınıfı”na göre “Sabit Yatırım Tutarı”;

Dönem    Destek sınıfı    Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL)

1. 2021 Bölgesel                             195.324
2. 2020 Bölgesel                             185.136
3. 2021 Bölgesel                             107.043