Halen uygulanmakta olan TCMB Sermaye Hareketleri Genelgesi 02.05.2018 tarihinde yayımlanmıştır. İhtiyaç duyuldukça Genelge’de değişiklikler yapılmaktadır. Yapılan son üç değişiklik, madde numaralarına göre bu yazımızda ele alınmıştır.
1- Hazine ve Maliye Bakanlığının 03.02.2022 tarihli ve 932060 sayılı yazısı ile TCMB Sermaye Hareketleri Genelgesi’nin 15’inci maddesi 8’inci fıkrasına (c) bendi olarak “c) Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından dışarıda yerleşik kişilere verilen eğitim, bilişim, telekomünikasyon, bulut ve veri merkezi işletmeciliği, eğlence ve kültür hizmetlerinden ve dışarıda yerleşiklere yurt dışında yapılan araç kiralama faaliyetlerinden elde edilen gelirler.” hükmü ilave edilmiştir.
Böylelikle bu bentte belirtilen gelirler, döviz gelirlerinin kapsamına alınmıştır.
Genelge’nin 15’inci maddesi 8’inci fıkrası yapılan ilave fıkradan sonra aşağıdaki şekli almıştır.
“Döviz gelirlerinin kapsamı
MADDE 15 –
…(8) Yurt dışında yerleşiklerden aşağıda belirtilen ticari faaliyetler kapsamında elde edilen gelirlerin döviz geliri olarak kabul edilmesi Bakanlıkça uygun görülmüştür.
a) Gayrimenkul yatırım ortaklıklarının dışarıda yerleşiklere gerçekleştirdiği konut satışlarından elde edilen gelirler.
b) Türkiye’de yerleşik kişilerin yabancı bayraklı gemilere (yabancı ülke kanunları uyarınca kurulan, tüzel kişiliğe sahip kuruluş, kurum, dernek ve vakıflara ait ve yönetim organını oluşturan kişilerin çoğunluğu Türk vatandaşı olan yabancı bayraklı gemiler ve yabancı ticaret şirketlerine ait ve şirketi yönetmeye yetkili olanların çoğunluğu Türk vatandaşı olan ve şirket sözleşmesine göre oy çoğunluğu Türk ortaklarda bulunan, anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde ayrıca payların çoğunluğu nama yazılı ve bir yabancıya devri şirket yönetim kurulunun iznine bağlı bulunan yabancı bayraklı gemiler dışında kalan) verilen gemi acentelik hizmetlerinden (kabotaj seferi yapan gemilere verilen gemi acentelik hizmetlerinden hariç olmak üzere), gümrüksüz satış hizmetlerinden ve kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetleri ile bu gemilere yapılan gümrüksüz satış mağazası satışlarından elde edilen gelirler.
c) Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından dışarıda yerleşik kişilere verilen eğitim, bilişim, telekomünikasyon, bulut ve veri merkezi işletmeciliği, eğlence ve kültür hizmetlerinden ve dışarıda yerleşiklere yurt dışında yapılan araç kiralama faaliyetlerinden elde edilen gelirler…
2- Hazine ve Maliye Bakanlığının 08.02.2022 tarihli ve 940051 sayılı yazısı ile Sermaye Hareketleri Genelgesi’nin “Genel esaslar” başlıklı 38’inci maddesi (2)’nci fıkrası, daha önce;
“(2) Kambiyo mevzuatı uyarınca Türkiye’de yerleşik kişiler ancak 32 sayılı Karar’da yer alan şekliyle bankalar ve finansal kuruluşlardan döviz kredisi temin edebilecekleri için bir firmanın başka bir firmaya döviz kredisi kullandırması mümkün bulunmamaktadır. Bankalar veya finansal kuruluşlar köprü kredi ve benzeri uygulamalarla bu şekilde hareket ettiğini tespit ettikleri şirketleri Bakanlığa bildirir. Ancak, işlemin aynı holding bünyesinde veya grup içinde gerçekleştirilmesi, borçlandırmanın ve takibinin Türk Lirası cinsinden yapılması kaydıyla, borçlandırma işlemlerine ilişkin bedellerin döviz cinsinden karşılığının firmanın yazılı beyanına istinaden yurt içindeki ilgili hesaplara transfer edilmesi mümkündür.”
hükmünde iken yapılan değişikle,
“(2) Kambiyo mevzuatı uyarınca Türkiye’de yerleşik kişiler ancak 32 sayılı Karar’da yer alan şekliyle bankalar ve finansal kuruluşlardan döviz kredisi temin edebilecekleri için bir firmanın başka bir firmaya döviz kredisi kullandırması mümkün bulunmamaktadır. Ancak, işlemin fon fazlası olan firmanın fon açığı olan aynı holding bünyesindeki firmaya veya grup firmasına ilgili tutarın döviz cinsinden karşılığını yatırabilmesi amacıyla gerçekleştirilmesi halinde, borçlandırmanın ve takibinin Türk Lirası cinsinden yapılması kaydıyla, borçlandırma işlemlerine ilişkin bedellerin döviz cinsinden karşılığının firmanın yazılı beyanına istinaden yurt içindeki ilgili hesaplara transfer edilmesi mümkündür. Ancak, yeni bir döviz kredisi kullanmak suretiyle kredi kullanan firmanın aynı holding bünyesinde veya grup içinde olan başka bir firmaya söz konusu krediyi aktarması mümkün bulunmamaktadır. Bankalar veya finansal kuruluşlar köprü kredi ve benzeri uygulamalarla bu şekilde hareket ettiğini tespit ettikleri şirketleri Bakanlığa bildirir.”
hükmünü almıştır.
3- Hazine ve Maliye Bakanlığının 31.01.2022 tarihli ve 921410 sayılı yazısı ile Geçici Madde 1’in birinci fıkra (c) bendi;
“c) Holding şirketi veya bünyesindeki şirketler tarafından döviz kredisi kullanılırken holding bünyesinde faaliyet gösterildiğine ilişkin tevsik edici belgeler, holding ve bünyesindeki tüm şirketleri belirten şirketin yazılı beyanı ile birlikte kredi kullandıran/kredi kullanımına aracılık eden banka ve finansal kuruluşlara ibraz edilir.” hükmünde iken yapılan ilave ile anılan bent;
“c) Holding şirketi veya bünyesindeki şirketler tarafından döviz kredisi kullanılırken holding bünyesinde faaliyet gösterildiğine ilişkin tevsik edici belgeler, holding ve bünyesindeki tüm şirketleri belirten şirketin yazılı beyanı ile birlikte kredi kullandıran/kredi kullanımına aracılık eden banka ve finansal kuruluşlara ibraz edilir. Holding şirketi bünyesindeki dolaylı iştirak/ortaklık statüsündeki şirketin aynı holding bünyesinde olduğunun tevsik edilmesi için ise şirketin holdingin dolaylı iştiraki/ortaklığı olduğunu ve holdingin konsolide finansal tablolarına dahil edildiğini belirten bağımsız denetim firması raporu veya YMM tarafından onaylanmış bir belgenin ibraz edilmesi gerekmektedir.” şeklini almıştır.
Yapılan değişiklikten sonra, Genelge’nin 1’inci Geçici Maddesi tam metni aşağıda belirtilmiştir;
“(1) Kullanım tarihinde kredi bakiyesi 15 milyon ABD Doları veya üzerinde olan şirketler için ilgili kurumlarca yapılacak düzenleme yürürlüğe girene kadar başlıca amacı başka işletmelere katılmak olan anonim şirket statüsündeki holding şirketleri ve söz konusu holding şirketi bünyesindeki şirketlerin kendi tüzel kişilikleri adına kullanacakları112 krediler için aşağıdaki hükümler uygulanır.
a) Holding şirketi veya bünyesindeki şirketlerin kredi bakiyeleri ve döviz gelirleri hesaplanırken, tüm şirketlerin kredi bakiyeleri ve döviz gelirleri toplamı dikkate alınır.
b) Son üç mali yılın döviz gelirleri; son üç yıla ait konsolide olmayan finansal tablolar esas alınarak SMMM veya YMM tarafından her bir şirket için hazırlanan ve onaylanan Döviz Gelirleri Beyan Formları (Ek: 2) ile birlikte bu formlarda işlenen tutarların döviz gelirleri kapsamı ile uyumlu olduğunun tespitini ve bu durumun tespitine dayanak oluşturan belgeler hakkında bilgileri içeren raporların113 (Ek: 4)114 bankalara ve finansal kuruluşlara ibrazı ile belgelenir.
c) Holding şirketi veya bünyesindeki şirketler tarafından döviz kredisi kullanılırken holding bünyesinde faaliyet gösterildiğine ilişkin tevsik edici belgeler, holding ve bünyesindeki tüm şirketleri belirten şirketin yazılı beyanı ile birlikte kredi kullandıran/kredi kullanımına aracılık eden banka ve finansal kuruluşlara ibraz edilir. Holding şirketi bünyesindeki dolaylı iştirak/ortaklık statüsündeki şirketin aynı holding bünyesinde olduğunun tevsik edilmesi için ise şirketin holdingin dolaylı iştiraki/ortaklığı olduğunu ve holdingin konsolide finansal tablolarına dahil edildiğini belirten bağımsız denetim firması raporu veya YMM tarafından onaylanmış bir belgenin ibraz edilmesi gerekmektedir.
ç) Şirketin yazılı beyanında belirttiği ve tevsik edici belgeleri ibraz ettiği holding ve bünyesindeki tüm şirketlerin kredi bakiyelerinin kredi kullandıran/kredi kullanımına aracılık eden banka ve finansal kuruluşlarca Risk Merkezindeki kayıtlardan kontrol edilerek toplamı alınır.
d) Kredi bakiyeleri toplamının 15 milyon ABD doları veya üzerinde olması durumunda bu Genelgenin 21 inci ve 40 ıncı maddelerinin birinci fıkralarının (b) bentleri kapsamında döviz kredisi kullandırılabilir veya döviz kredisine aracılık edilebilir.
e) Kredi bakiyeleri toplamının 15 milyon ABD dolarının altında olması durumunda bu Genelgenin 20 inci ve 39 uncu maddeleri kapsamında döviz kredisi kullandırılabilir veya döviz kredisine aracılık edilebilir.
f) Kullandırılan/aracılık edilen döviz kredisi sadece krediyi kullanan şirketin kredi bakiyesine dahil edilerek kredi kullandıran/kredi kullanımına aracılık eden banka ve finansal kuruluşlarca Risk Merkezine bildirimde bulunulur.”