Kambiyo (Döviz) Mevzuatı’na göre “döviz”le 2023 yılında yapılan işlemlerde oluşan aykırılıklara verilecek idari para cezaları tutarları, Yeniden Değerleme Oranı çerçevesinde belirlenmiştir.
1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Korumu Hakkında Kanun’un 3’üncü maddesi, Kanun’a aykırılıklara verilecek cezaları – yaptırımları – düzenlemiştir. Madde;
“Madde 3 – (DEĞİŞİKLİK TARİHİ: 24.12.2008 tarihli ve 5827 sayılı Kanun’un 1’inci maddesi) Cumhurbaşkanının bu Kanun hükümlerine göre yapmış bulunduğu genel ve düzenleyici işlemlerdeki yükümlülüklere aykırı hareket eden kişi, üçbin Türk Lirasından yirmibeşbin Türk Lirasına kadar idari para cezası ile cezalandırılır.
Fiil, 1 inci maddede yazılı kıymetlerin izinsiz olarak yurttan çıkarılması veya yurda sokulması mahiyetinde ise 21/3/2007 tarihli ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu hükümlerine göre suç veya kabahat oluşturmadığı takdirde kişi; eşya ve kıymetlerin rayiç bedeli kadar, teşebbüs halinde bu bedelin yarısı kadar idari para cezası ile cezalandırılır.
Her türlü mal, kıymet, hizmet ve sermaye ithal ve ihraç edenler veya bu işlere aracılık edenlerden bu işlemlerinden doğan alacaklarını 1 inci maddeye göre alınan kararlardaki hükümlere göre ve bu kararlarda tayin edilen süreler içinde yurda getirmeyenler, yurda getirmekle yükümlü oldukları kıymetlerin rayiç bedelinin yüzde beşi kadar idari para cezasıyla cezalandırılırlar. İdari para cezasına ilişkin karar kesinleşinceye kadar alacaklarını yurda getirenlere, birinci fıkra hükmüne göre idari para cezası verilir. Ancak, verilecek idari para cezası yurda getirilmesi gereken paranın yüzde ikibuçuğundan fazla olamaz.
İthalat, ihracat ve diğer kambiyo işlemlerinde döviz veya Türk Parası kaçırmak kastıyla muvazaalı işlemlerde bulunanlar, yurda getirmekle yükümlü oldukları veya kaçırdıkları kıymetlerin rayiç bedeli kadar idari para cezasıyla cezalandırılırlar. Bu fiilin teşebbüs aşamasında kalması halinde verilecek ceza yarı oranında indirilir.
(DEĞİŞİKLİK TARİHİ: 16.05.2018 tarihli ve 7144 sayılı Kanun’un 1’inci maddesi) Bu Kanuna dayanılarak çıkarılan karar, yönetmelik ve tebliğler ile diğer genel ve düzenleyici işlemler uyarınca faaliyet izni veya yetki belgesi alınması zorunlu olan konularda, gerekli izin veya belgeyi almaksızın ticari faaliyette bulunanlar, elli bin Türk lirasından iki yüz elli bin Türk lirasına kadar idari para cezası ile cezalandırılır ve yetkisiz faaliyetin gerçekleştirildiği iş yerindeki tüm faaliyetler bir aydan altı aya kadar, tekrarı halinde ise sürekli olarak durdurulur. Ancak, yetkisiz olarak faaliyette bulunanların ilan ve reklamlarından veya yaptıkları işin mahiyetinden söz konusu iş yerini, sadece faaliyet izni veya yetki verilmesi gereken faaliyet konularında iştigal etmek maksadıyla açtıkları veya işlettikleri anlaşılıyorsa söz konusu iş yerindeki faaliyet sürekli olarak durdurulur. Durdurma işlemleri Hazine Müsteşarlığının talebi üzerine valiliklerce yerine getirilir.
Bu kabahatlerin bir tüzel kişinin yararına olarak işlenmesi halinde, ilgili tüzel kişiye de aynı miktarda idari para cezası verilir.
Kabahatin konusunu yabancı para oluşturması halinde, idari para cezasının hesaplanmasında fiilin işlendiği tarih itibarıyla Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının bu paraya ilişkin “döviz satış kuru” esas alınır.
Hükmolunacak idari para cezasına, suç tarihi ile tahsil tarihi arasındaki süreler için 6183 sayılı Kanuna göre tespit edilen gecikme zammı oranında, para cezası ile birlikte tahsil olunmak üzere, gecikme faizi uygulanır. Gecikme faizinin hesaplanmasında ay kesirleri nazara alınmaz.
Yukarıdaki fıkralarda yazılı suçların tekerrürü halinde verilecek cezalar iki kat olarak hükmedilir.
Bu madde hükmüne göre idari para cezasına karar vermeye Cumhuriyet savcısı yetkilidir.” hükmünü taşımaktadır.
Madde; nispi (bir nispete bağlanmış, belli bir orana, değere, sayıya endeksli) ve maktu iki farklı idari parasını içeren yaptırımları içermektedir.
Nispi idari para cezalarında Kambiyo Mevzuatı uygulamasına örnek, Kanunun 3’üncü maddesi üçüncü fıkrasında belirtilen “İthalat, ihracat ve diğer kambiyo işlemlerinde döviz veya Türk Parası kaçırmak kastıyla muvazaalı işlemlerde bulunanlar, yurda getirmekle yükümlü oldukları veya kaçırdıkları kıymetlerin rayiç bedeli kadar idari para cezasıyla cezalandırılırlar…” hükmü gösterilebilir ve aynı maddenin yedinci fıkrasına göre; “Kabahatin konusunu yabancı para oluşturması halinde, idari para cezasının hesaplanmasında fiilin işlendiği tarih itibarıyla Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının bu paraya ilişkin “döviz satış kuru” esas alınır.”
Söz konusu Kanun, maktu olarak ise dört farklı idari para cezasını düzenlemiştir.
Bunlar;
1- 5827 sayılı Kanun ile 24.12.2008 tarihinde birinci fıkrada yapılan düzenlemeyle üçbin ve yirmibeşbin Türk lirası,
2- 7144 sayılı Kanun ile 16.05.2018 tarihinde beşinci fıkrada yapılan düzenlemeyle ellibin ve ikiyüzellibin Türk lirasıdır.
Malumları olduğu üzere bu tutarların her yıl için 1567 sayılı Kanun’a göre değiştirilmesine ilişkin bir düzenleme bulunmadığından 5346 sayılı Kabahatler Kanun’un “Genel Kanun Niteliği” başlıklı 3’üncü maddesinin birinci fıkra (b) bendi aracılığıyla aynı Kanunun 17’inci maddesine dayanılarak Yeniden Değerleme Oranına göre uygulanması söz konusu olmaktadır.
2023 yılı için Yeniden Değerleme Oranı, 24 Kasım 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 542) ile % 122,93 olarak belirlendiğinden 2023 yılında 1567 sayılı Kanun’a aykırılık oluşturan işlemlerde uygulanacak maktu idari para cezaları;
Kanun’un 3’üncü maddesi birinci fıkrası, 2023 yılı aykırılıklar için;
“Cumhurbaşkanının bu Kanun hükümlerine göre yapmış bulunduğu genel ve düzenleyici işlemlerdeki yükümlülüklere aykırı hareket eden kişi, otuzbirbinaltıyüzseksen (31.680) Türk Lirasından ikiyüzaltmışdörtbinikiyüzdoksandört (264.294) Türk Lirasına kadar idari para cezası ile cezalandırılır.”,
Aynı şeklide Kanun’un 3’üncü madde beşinci fıkrası;
“Bu Kanuna dayanılarak çıkarılan karar, yönetmelik ve tebliğler ile diğer genel ve düzenleyici işlemler uyarınca faaliyet izni veya yetki belgesi alınması zorunlu olan konularda, gerekli izin veya belgeyi almaksızın ticari faaliyette bulunanlar, ikiyüzellibirbinikiyüzyirmisekiz (251.228) Türk lirasından birmilyonikiyüzellialtıbinyüzellidört (1.256.154) Türk lirasına kadar idari para cezası ile cezalandırılır ve yetkisiz faaliyetin gerçekleştirildiği iş yerindeki tüm faaliyetler bir aydan altı aya kadar, tekrarı halinde ise sürekli olarak durdurulur.” şeklinde uygulanacaktır.
1567 sayılı Kanun’a aykırılıktan dolayı uygulanacak maktu idare para cezalarının yıllar itibariyle listesi aşağıda belirtilmiştir:
Kanun’un 3’üncü maddesi birinci fıkrasında 2008 yılında yapılan düzenleme ile 3.000 TL olarak belirtilen değerin yıllar itibarıyla Yeniden Değerleme oranlarına göre tutarı;
- Kanun’un 3’üncü maddesi birinci fıkrasında 2008 yılında yapılan düzenleme ile 25.000 TL olarak belirtilen değerin yıllar itibarıyla Yeniden Değerleme oranlarına göre tutarı;
- Kanun’un 3’üncü maddesi beşinci fıkrasında 2018 yılında yapılan düzenleme ile 50.000 TL olarak belirtilen değerin yıllar itibarıyla Yeniden Değerleme oranlarına göre tutarı;
- Kanun’un 3’üncü maddesi beşinci fıkrasında 2018 yılında yapılan düzenleme ile 250.000 TL olarak belirtilen değerin yıllar itibarıyla Yeniden Değerleme oranlarına göre tutarı;
