İhracat bedellerinin, gümrük beyannamesinde (GB) beyan edilen Türk parası veya döviz üzerinden yurda getirilmesi esastır.
- İhracat bedelleri, GB’de TL olarak beyan edilmişse TL olarak yurda getirilmesi mümkündür. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne (KKTC) 5.12.2022 tarihinden sonra yapılan ihracatta, GB’nin Türk lirası olarak beyan edilmiş olması ve ihracata ilişkin bedelin Türk lirası olarak tahsil edilmesi zorunludur.
- Türk lirası olarak tahsil edileceği beyan edilen ihracat bedelinin, kısmen veya tamamen döviz olarak kabulü de yapılabilir. Bu durumda GB’nin 22’nci hanesinde kayıtlı Türk lirası tutar, GB’nin düzenlendiği tarih ile bedelin bankaya getirildiği tarihteki Merkez Bankası döviz alış kurlarından lehe olanı esas alınarak, kabul edilecek döviz cinsine çevrilir.
- İhracat bedeli, GB’de döviz olarak beyan edilmişse ancak döviz olarak yurda getirilebilir. Döviz olarak beyan edilenden farklı bir döviz üzerinden de ihracat bedelleri yurda getirilebilir. Örneğin; ihracat, ABD doları üzerinden yapılmıştır; ihracat bedelleri kısmen veya tamamen başka bir döviz üzerinden (avro, Japon yeni vb.) yurda getirilebilir. Ancak getirilen bu dövizlerin TCMB tarafından alım-satımı yapılan, yurda getirilmesi kabul edilen bir döviz olması önem arz eder.
- Ancak döviz olarak beyan edilen ihracatta (Ukrayna ve Rusya’ya gerçekleştirilmiş veya gerçekleştirilecek ihracat işlemleri hariç) TL olarak ihracat bedellerinin yurda getirilmesine izin verilmemektedir. Başka bir anlatımla döviz üzerinden yapılan ihracatta bedellerin döviz olarak yurda getirilmesi gerekmektedir. Ancak Rusya ve Ukrayna’ya yapılan ihracatta GB’ler döviz üzerinden düzenlenmiş olsa bile ihracat bedelleri TL olarak yurda getirilebilir.
- İhracat bedellerinin yurda getirilmesinde en yaygın kullanılan yöntem, bankacılık sistemi üzerinden havale yoluyla bedellerin yurt dışından gönderilmesi şeklindedir. Kambiyo Mevzuatı uyarınca bunun dışında başka yasal yollarla da ihracat bedellerinin yurda getirilmesi mümkündür. Bunlardan biri de ihracatçı, ithalatçı veya bunlar adına hareket edenlerin yolcu beraberinde efektif olarak yurda ihracat bedellerinin getirilmesidir. Bu durumda ihracat bedeli karşılığı efektiflerin gümrük idarelerine beyan edilmesi ve sonrasında da 30 gün içinde bankalara tevdi edilmesi şartı aranmaktadır.
Özetle;
- TL veya dövizle ihracat yapılabilir. Dövizle yapılan ihracatta (Ukrayna ve Rusya hariç) sadece efektifin/dövizin yurda getirilmesi gerekmektedir. Beyan edilenden farklı bir döviz ülkeye getirilebilir. Döviz olarak ihracat bedelinin yurda getirileceği beyan edilen işlemlerde, TL ile ihracat bedeli ödemesi kabul edilmemektedir. Sadece savaş nedeniyle Ukrayna ve Rusya’dan Türk parası ile yapılan ihracat bedeli ödemeleri kabul edilmektedir.
- TL ile yapılan ihracat işlemlerinde TL veya dövizle ödeme kabul edilebilir.
- KKTC’ye 5.12.2022 tarihinden sonra yapılan ihracatlar, TL ile yapılmak zorundadır.