TCMB tarafından ilk olarak 29 Aralık 2019 tarihinde yayımlanan İhracat ve Döviz Kazandırıcı Hizmetler Reeskont Finansmanı Uygulama Talimatı’nda 13 Aralık 2024 tarihinde önemli değişikler yapılmıştır. Uygulama Talimatında yapılan düzenlemeye göre;
-Talimatın 13/B, 14/A, 16/B maddeleri yürürlükten kaldırılmış,
-Talimatın 6. maddesine (9) no.lu fıkra; Ek Madde 1’e (11) no.lu fıkra ve Talimata 4. Ek Madde eklenmiş,
-Ek Madde 1’in (5). ve (9). fıkraları ile Ek Madde 2’nin (2). (5). ve (8). fıkraları değiştirilmiştir.
Yapılan değişiklere aşağıda yer verilmiştir.
1-EKLENEN MADDE/FIKRA;
“Reeskont finansmanı kullandırılma koşulları” başlıklı MADDE 6’ye (9) nolu fıkra ilave edilmiştir. Fıkra;
(9) Reeskont finansmanı kullanan firmaların finansman kullandırımı esnasında bu maddeanin üçüncü fıkrasındaki ihracatçı skoru eşik değerinin altında kaldığının veya bu maddenin dördüncü fıkrasında sayılan koşullardan birisinin sağlanmadığının sonradan tespit edilmesi halinde, bu Talimat’ın 15 inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen faiz oranı üzerinden finansmanın kullandırıldığı tarihten finansmanın geri ödendiği tarihe kadar geçen süre için bankalara yaptırım uygulanır.
2-KALDIRILAN MADDE;
“İhracat bedeli dövizin Merkez Bankasına satılması” başlıklı MADDE 13/B yürürlükten kaldırılmıştır.
MADDE 13/B– (1) Aracı banka kanalıyla Merkez Bankasına satışı taahhüt edilen dövizlere ilişkin işlemler bu madde ile birlikte bu Uygulama Talimatının geçici 3 üncü maddesi hükümlerine göre gerçekleştirilir. Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketleri ile bu şirketlerin bağlı ortaklığı olup savunma sanayi sektöründe faaliyet gösteren firmalarında ihracat bedeli döviz satışı şartı aranmaz.
(2) Satılacak dövizlerin ihracat bedeli olduğu mal ihracatçısı firmalar için Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin 2018/32-48 Sayılı Tebliğ ile 16 Ocak 2020 tarihli İhracat Genelgesi hükümlerine istinaden düzenlenen İBKB ile, döviz kazandırıcı hizmet sunan firmalar için ise yurt dışı yerleşiklerden elde edilen dövize ilişkin satış ve/veya teslimat bedeli dövizin ilgili firmanın hesabına alacak kaydedildiğine dair banka dekontu ile firmalarca aracı bankaya tevsik edilir. Bu kapsamda, firmalarca birden fazla İBKB ibrazı mümkündür.
(3) İhracat bedeli olduğu tespit edilen dövizler işlem tarihinde saat 11:00’de Merkez Bankasınca hesaplanacak döviz alış kuru kullanılarak aracı banka tarafından satın alınır ve bir gün valörlü olarak aynı kur üzerinden Merkez Bankasına satılmak üzere transfer edilir. Ayrıca, söz konusu işlem ile ilgili olarak Kambiyo Mevzuatı ve Krediler Müdürlüğüne elektronik ortamda bildirimde bulunulur.
(4) İhracat bedeli dövizlerin satışı işlemlerinde aracı bankanın kendi muhabirine göndereceği döviz transferlerinde; MT202’nin 72. alanına “/BNF/………(Firma unvanı)
EXPORT PROCEEDS SALE TO CBRT-REDISCOUNT REF:…………..
IBAN:……………(Merkez Bankası nezdinde açılacak hesaba ilişkin IBAN bilgisi)” ve
MT202’nin 58. alanına “TCMBTR2A” açıklamaları yazılır.
(5) Merkez Bankasınca döviz alış işlemleri saat 17:00’ye kadar gerçekleştirilir. Döviz karşılığı TL tutarı aracı bankanın EFT merkezine masrafsız olarak gönderilir. Saat 17:00 sonrasına sarkan işlemlerde döviz alışı ertesi gün gerçekleştirilir.
(6) Aracı banka tarafından yapılan transferlere ilişkin masraflar takip eden ayın ilk haftasında aylık olarak toplu bir şekilde aracı banka tarafından gönderilen MT291 mesajına istinaden ödeme gününde saat 11:00’de Merkez Bankasınca hesaplanacak döviz alış kuru üzerinden Merkez Bankasınca TL olarak ödenir.
(7) Bu madde kapsamında kullandırılan finansmanlarda ihracat bedeli dövizin satışı taahhüdünün yerine getirilmemesi halinde bu Talimatın 13 üncü maddesinin birinci fıkrasına göre finansmanın kullandırıldığı tarihte geçerli olan kar payı oranının 1,5 katı oranında yaptırım uygulanır.
(8) Bu maddenin uygulamasına ilişkin diğer ayrıntılar Kambiyo Mevzuatı ve Krediler Müdürlüğünce belirlenir.
3- KALDIRILAN MADDE;
“Yabancı para reeskont finansmanlarının ihracat veya döviz kazandırıcı hizmet bedelleri ile geri ödenmesi“ başlıklı MADDE 14//A yürürlükten kaldırılmıştır.
MADDE 14/A- (1) Firmaların reeskont finansmanı geri ödemeleri, finansman kullanım tarihinden azami iki ay öncesi ile geri ödeme tarihi arasında yurda getirilen ihracat veya döviz kazandırıcı hizmet bedelleri ile yapılır.
(2) Mal ihracatçısı firmalar reeskont finansmanı geri ödemesini ihracat bedelleri ile yaptıklarını Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin 2018/32-48 Sayılı Tebliğ ile 16 Ocak 2020 tarihli İhracat Genelgesi hükümlerine istinaden düzenlenen İBKB ile tevsik eder. İhracat bedelinin yurda getirilme tarihi olarak İBKB’nin düzenlendiği tarih esas alınır.
(3) Döviz kazandırıcı hizmet sunan firmalar ile işlemleri için İBKB düzenlenmeyen mal ihracatçısı firmalar reeskont finansmanı geri ödemesini döviz kazandırıcı hizmet bedeli ile yaptıklarını yurt dışı yerleşiklerden elde edilen dövize ilişkin satış ve/veya teslimat bedeli dövizin ilgili firmanın hesabına alacak kaydedildiğine dair banka dekontu ile tevsik eder.
Bedelin yurda getiriliş tarihi olarak banka dekontunun düzenlendiği tarih esas alınır.
(4) İBKB ya da banka dekontunu düzenleyen banka, belge ya da dekont ile birlikte firmaya ilgili belgenin ya da dekontun firmaca tutar ve vade bilgileri beyan edilen reeskont finansmanı geri ödemesinin belge ya da dekonta ilişkin ihracat veya döviz kazandırıcı hizmet bedeli ile yapıldığını tevsik etmek üzere verildiğini belirten bir yazı verir. Aynı belge ya da dekont ile ilgili olarak aynı amaçla ikinci bir yazı düzenlenemez.
(5) Bu Talimatın 10 uncu maddesinin beşinci fıkrası kapsamında “Sevk Öncesi Reeskont Finansmanı Muvafakatname” belgesine istinaden reeskont finansmanı kullanan imalatçı veya imalatçı ihracatçı firmanın reeskont finansmanı geri ödemesi için muvafakatname veren ihracatçı firmanın elde ettiği ihracat bedeline ilişkin İBKB ibraz edilebilir.
(6) İhracat veya döviz kazandırıcı hizmet bedellerinin döviz cinsi ile reeskont finansmanı geri ödemesinin döviz cinsinin farklı olması halinde bedele ilişkin İBKB’nin ya da banka dekontunun düzenlendiği tarihteki Merkez Bankası çapraz kuru kullanılarak geri ödeme kaynağının finansmanı tutarını karşılama oranı tespit edilir.
(7) Reeskont finansmanı geri ödemesinin bu maddede belirtilen kurallara uygun olarak gerçekleştirilmemesi halinde, finansman vade tarihinde aracı banka Kambiyo Mevzuatı ve Krediler Müdürlüğüne bildirimde bulunur.
4- KALDIRILAN MADDE;
“Reeskont finansmanı kullanım ve geri ödeme kısıtlarına uyulmaması durumunda getirilen yükümlülükler ve yaptırım uygulanması” başlıklı MADDE 16/A- yürürlükten kaldırılmıştır.
MADDE 16/A- (1) Reeskont finansmanı kullanan firmaların finansman kullandırımı esnasında bu Talimatın 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrasındaki ihracatçı skoru eşik değerinin altında kaldığının veya bu Talimatın 6 ncı maddesinin dördüncü fıkrasında sayılan koşullardan birisinin sağlanmadığının sonradan tespit edilmesi halinde, bu Talimatın 15 inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen faiz oranı üzerinden finansmanın kullandırıldığı tarihten finansmanın geri ödendiği tarihe kadar geçen süre için bankalara yaptırım uygulanır.
(2) Reeskont finansmanı geri ödemelerinin bu Talimatın 14/A maddesinde belirtilen şekilde ihracat veya döviz kazandırıcı hizmet bedelleri ile yapılmaması halinde finansman kullanan firmanın döviz cinsi olarak yurda getireceği ihracat veya döviz kazandırıcı hizmet bedellerini aracı bankalar aracılığıyla Merkez Bankasına satma yükümlülüğü doğar. Bu kapsamda satışı yapılacak ihracat tutarının yurda getirildiğine ilişkin İBKB’nin veya döviz kazandırıcı hizmet bedeli için satış ve/veya teslimat bedeli dövizin yurt dışı yerleşiklerden elde edildiğine ilişkin ilgili firmanın hesabına alacak kaydedildiğine dair banka dekontunun aracı bankaya ibrazı gereklidir. Merkez Bankasına satılması gereken döviz tutarı, döviz satışının finansman vade tarihinden itibaren;
(a) ilk iki ay içerisinde yapılması halinde, finansman tutarının yüzde 110’u,
(b) üçüncü ayda yapılması halinde, finansman tutarının yüzde 120’si,
(c) dördüncü ayda yapılması halinde, finansman tutarının yüzde 130’u,
(ç) beşinci ayda yapılması halinde, finansman tutarının yüzde 140’ı,
(d) altıncı ayda yapılması halinde ise finansman tutarının yüzde 150’sidir.
(3) Bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen süre içerisinde ihracat bedeli döviz satışını
gerçekleştirmeyen firmaların reeskont finansmanı kullanım talepleri gerçekleşmeme tarihinden itibaren bir yıl boyunca kabul edilmez.
5- DEĞİŞTİRİLEN MADDELER/FIKRALAR
“Son Hükümler-Türk lirası cinsi ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont finansmanları” başlıklı
EK MADDE 1’de; (5). ve (9). fıkralar değiştirilmiştir. Fıkralar;
(5) Türk lirası üzerinden düzenlenen senetler karşılığında kullandırılan ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont finansmanına ilişkin ihracat bedeli döviz satışı taahhüdüne ilişkin işlemler buİhracat Genelgesinin Ek 1 inci Maddesi ile Görünmeyen İşlemlere İlişkin 13 Ocak 2000 Tarih ve 2000/YB-4 Sayılı Genelgesi Kapsamında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına Yapılacak Döviz Satışına Dair Uygulama Talimatının 13/B maddesinde Talimatı’nda belirtilen esaslara göre yapılır.
(9) Bu madde kapsamında kullandırılan ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont finansmanı konusu ihracat veya döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlere ilişkin taahhüdün kısmen veya tamamen gerçekleştirilememesi halinde; bu taahhüdün gerçekleştirilemeyen kısmına, finansmana uygulanan kar payı oranı üzerinden yaptırım uygulanır. Bu maddeninoranına 300 baz puan ilave edilerek hesaplanacak kar payı oranı üzerinden yaptırım uygulanır. Bu maddenin ikinci fıkrasında belirtildiği şekilde ihracat bedeli döviz satışı yapılmaması veya bu maddenin ihracat bedeli döviz satışı yapılmaması veya bu maddenin üçüncü fıkrası kapsamındaki taahhüdün yerine getirilmemesi halinde söz konusu finansmana 300 baz puan yaptırım 300 baz puan yaptırım uygulanır. Bu madde kapsamında ihracat bedeli döviz satışını gerçekleştirmeyen firmalara finansmanın vade tarihinden itibaren bir yıl boyunca reeskont finansmanı kullandırılmaz.
6- EKLENEN MADDE/FIKRA
“Son Hükümler-Türk lirası cinsi ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont finansmanları” başlıklı
EK MADDE 1’e; (11) no.lu fıkra eklenmiştir. Fıkra;
(11) Bu Uygulama Talimatı hükümleri gereği ihracat bedeli döviz satışı taahhüdünde bulunan firmaların taahhütlerini finansman vadesinde yerine getirmemiş olmaları halinde, finansman vade tarihinden itibaren, vadeden itibaren geçen süreye göre aşağıda sayılan oranlarda ihracat bedeli dövizi satmaları gerekmektedir. Bu süreler içerisinde ihracat bedeli döviz satışını gerçekleştirmeyen firmaların reeskont finansmanı kullanım talepleri, finansman vadesinden itibaren bir yıl boyunca kabul edilmez.
7- DEĞİŞTİRİLEN MADDELER/FIKRALAR
“Kullanım öncesi döviz satış şartlı Türk lirası cinsi ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont finansmanları” başlıklı EK MADDE 2’de (2) , (5) ve (8) fıkralarda değişiklik yapılmıştır.
EK MADDE 2-
(2) Bu madde kapsamında Türk lirası üzerinden düzenlenen ticari senetler karşılığında ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont finansmanı kullanılabilmesi için firmaların finansman kullanım tarihinden önce en az finansman tutarı karşılığı ihracat bedeli veya döviz kazandırıcı hizmet geliri dövizi Merkez Bankasına satması gerekmektedir. Aracı bankalarca finansman kullanım tarihinden en geç bir iş günü önce en az talep edilen finansman tutarı karşılığı dövizin Merkez Bankasına satışına ilişkin swift mesajı örneğinin Kambiyo Mevzuatı ve Krediler Müdürlüğüne elektronik ortamda iletilmesi gerekmektedir. Bu fıkra kapsamındaki döviz satışına ilişkin işlemler buİhracat Genelgesinin Ek 1 inci Maddesi ile Görünmeyen İşlemlere İlişkin 13 Ocak 2000 Tarih ve 2000/YB-4 Sayılı Genelgesi Kapsamında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına Yapılacak Döviz Satışına Dair Uygulama Talimatının 13/B maddesindeTalimatı’nda belirtilen esaslara
(5) Bu maddenin ikinci ve üçüncü fıkraları kapsamındaki döviz satışı sırasında ihracat ve döviz kazandırıcı hizmet bedellerinin buFirmaların Yurt Dışı Kaynaklı Dövizlerinin Türk Lirasına Dönüşümünün Desteklenmesi Hakkında Tebliğe İlişkin Uygulama Talimatının 13/B maddesi Talimatı
(8) Bu madde kapsamında kullandırılan ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont finansmanları konusu ihracat veya döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlere ilişkin taahhüdün kısmen veya tamamen gerçekleştirilememesi halinde; bu taahhüdün gerçekleştirilemeyen kısmına, finansmana uygulanan kâr payı oranı üzerinden yaptırım uygulanır. Bu maddeninoranına 300 baz puan ilave edilerek hesaplanacak kâr payı oranı üzerinden yaptırım uygulanır. Bu maddenin üçüncü ve dördüncü fıkraları kapsamındaki taahhüdün yerine getirilmemesi halinde söz konusu finansmana Merkez Bankasının ilan ettiği en yüksek gecelik borç verme faiz oranının 1,5 katsayı ile çarpımı sonucu hesaplanan oran üzerinden yaptırım uygulanır. Ayrıca, finansman vade tarihinden itibaren, 1 vade tarihinden itibaren, 1 yıldan az olmamak kaydıyla, finansman vade süresi kadar ihracat ve döviz kazandırıcı hizmet döviz kazandırıcı hizmet reeskont finansmanı kullandırılmaz.
8- EKLENEN MADDELER/FIKRALAR
“Kredi garanti kurumlarının kefaleti ile kullandırılan yabancı para cinsi ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont finansmanları” başlıklı EK Madde 4 eklenmiştir.
Kredi garanti kurumlarının kefaleti ile kullandırılan yabancı para cinsi ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont finansmanları
EK MADDE 4- (1) 2016/9538 sayılı Kredi Garanti Kurumlarına Sağlanan Hazine Desteğine İlişkin Karar’ın 11/A maddesine uygun olarak kurulan kredi garanti kurumlarının kefaleti ile finansman başvurusunda bulunan firmalara azami 1,5 milyon ABD doları limit ile vadelerine en çok 360 gün kalan poliçe ve bonoların reeskonta kabulü karşılığında, yabancı para cinsi ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont finansmanı kullandırılır.
(2) Bu madde kapsamında kullandırılacak finansmanlara ilişkin özel hüküm bulunmayan hallerde, bu Uygulama Talimatı’nın yabancı para üzerinden düzenlenen senetler karşılığında kullandırılacak reeskont finansmanlarına ilişkin hükümleri uygulanır.
(3) Aracı bankalar, bu madde kapsamında finansman kullanacak firmaları, Firmaların Yurt Dışı Kaynaklı Dövizlerinin Türk Lirasına Dönüşümünün Desteklenmesi Hakkında Tebliğe İlişkin Uygulama Talimatı’nın 5 inci maddesinin sekizinci fıkrası çerçevesinde finansman vadesi boyunca döviz dönüşüm desteğinden yararlanamayacakları hususunda bilgilendirmekle yükümlüdür.