Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından 26 Kasım 2023 tarihli Resmi Gazete’de “Yatırım Projelerinin Stratejik Öncelik ve Teknik Değerlendirmesine Dair Tebliğ” yayımlanmıştı. Konuyla ilgili “Yatırım Projelerinin Stratejik Öncelik ve Teknik Değerlendirmesi” başlıklı yazımız 27.11.2023 tarihinde yayımlanmıştı.
Bu Tebliğ ile birlikte TCMB Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü Kambiyo Mevzuatı ve Krediler Müdürlüğü tarafından, her ne kadar söz konusu TCMB Uygulama Talimatı üzerinde 24 Kasım 2023 tarihi yazılı olsa da 27.11.2023 tarihinde Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi/Finansmanı Uygulama Talimatı yayımlanmıştır.
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1- (1) Bu Uygulama Talimatının amacı, Türk lirası üzerinden düzenlenen
senetlerin avansa kabulü suretiyle kullandırılacak yatırım taahhütlü avans
kredilerine/finansmanlarına ilişkin işlemlerin uygulama ayrıntılarını düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2- (1) Bu Uygulama Talimatı, Türk lirası üzerinden düzenlenen senetler
karşılığında firmalara yatırımlarının finansmanına yönelik olarak bankalar aracılığıyla
kullandırılacak yatırım taahhütlü avans kredilerine/finansmanlarına ilişkin işlemleri kapsar.
Dayanak
MADDE 3- (1) Bu Uygulama Talimatı, 14/1/1970 tarihli ve 1211 sayılı Türkiye
Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununun 45 inci maddesine ve Türkiye Cumhuriyet Merkez
Bankası Reeskont ve Avans Yönetmeliğinin 5 inci maddesinin sekizinci fıkrası, 5/A
maddesinin üçüncü fıkrası ve 13 üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar ve kısaltmalar
MADDE 4- (1) Bu Uygulama Talimatında geçen;
a) Aracı banka: 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 3 üncü
maddesinde tanımlanan ve bu Uygulama Talimatı çerçevesinde kredi/finansman
kullandırılmasına aracılık eden, proje finansmanı alanında uzmanlaşmış bir birime sahip
bankaları,
b) Bakanlık: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığını,
c) Genel Müdürlük: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Bankacılık ve Finansal
Kuruluşlar Genel Müdürlüğünü,
ç) TSP: Teknoloji/Strateji Puanı, firmaların başvurularının değerlendirilmesi sonucunda
Bakanlık tarafından yatırımın teknoloji ve stratejik değerine ilişkin verilen puanı,
d) Finansal sağlamlığı yüksek firma: Kredi derecelendirilmesi ile yetkili derecelendirme
kuruluşlarınca yerel uzun vade yüksek kredi kalitesi ve üzeri (A ve üzeri) kredi notu almış
firmaları,
e) Grup firması: İhracat, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet
ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında 2017/4 Sayılı Tebliğ’in 3 üncü
maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde tanımlanan firmaları,
f) İstanbul Şubesi: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası İstanbul Şubesini,
g) KOBİ: 25 Mayıs 2023 tarih ve 32201 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Küçük ve
Orta Büyüklükteki İşletmeler Yönetmeliği”nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b)
bendinde tanımlanan küçük ve orta büyüklükte işletmeyi,
ğ) Merkez Bankası: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasını,
h) Savunma sanayi sektöründe faaliyet gösteren firmalar: SAHA İstanbul Savunma
Havacılık ve Uzay Kümelenmesi Derneği (SAHA) ve Savunma ve Havacılık Sanayii
İmalatçılar Derneği (SASAD) üyesi şirketleri,
ı) Senet portföyü: Yatırım taahhütlü avans kredisinin/finansmanının teminatı olarak
alınan ve Merkez Bankasının zilyetliğinde bulunan senetlerin tamamını,
i) Yatırım taahhütlü avans kredisi/finansmanı: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
Reeskont ve Avans Yönetmeliği hükümleri uyarınca kullandırılan yatırım taahhütlü avans
kredilerini/finansmanlarını,
j) YTB: Yatırım Teşvik Belgelerini,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Avansa Kabul Edilecek Senetlerin Özellikleri ve Krediye/Finansmana
Başvurabilecek Firmalara İlişkin Ölçütler
Avansa kabul edilecek senetlerin özellikleri, devri ve teslimi
MADDE 5- (1) Avansa kabul edilecek senetlerde;
a) Son ciranta bir aracı banka olmak üzere en az iki imzayı taşıması,
b) Türk lirası üzerinden emre yazılı düzenlenmiş olması,
c) Vadelerine en çok 10 yıl kalmış olması,
ç) Kabul edildiği veya aval verildiği ülkede ve ülkemizde yürürlükte bulunan mevzuatın
öngördüğü şekil şartlarını içermesi,
d) Protesto yasağı ve benzeri kayıtları taşımaması ve ciro zincirinde kopukluk olmaması,
e) Üzerinde imzaları bulunan firmaların kredi değerliliğinin olumlu kabul edilmesi,
f) Tutarlarının firma ve aracı banka için tahsis edilen azami limitleri aşmaması,
g) Kredi/finansman kullanan firmaya rücu edilebilir olarak düzenlenmesi,
ğ) Merkez Bankasına rehin cirosu ile devredilmesi hususları aranır.
(2) Merkez Bankasınca gerekli görülmesi halinde, senetler ile birlikte ek teminat olarak
aracı banka dışındaki bir banka avali veya devredilebilir kesin teminat mektubu talep edilebilir.
Senetlerin incelenmesi ve ciroları
MADDE 6- (1) Senetlerin bu Uygulama Talimatında belirtilen koşullara uygun olup
olmadığı aracı banka tarafından incelenir ve senetler İstanbul Şubesine ibraz edilir. Senetler
İstanbul Şubesince de bu maddede belirtilen hususlara göre incelenir.
(2) Avansa kabul edilen senetlerin;
a) Poliçe ve bono ile yapılan borçlanmaların şeklinin, 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı
Türk Ticaret Kanununun 767 nci ve 778 inci maddeleri gereğince bu borçlanmaların
imzalandığı ülke kanunlarına uygun olmasının yanı sıra, bu senetlerdeki keşideci ve ciranta
imzalarının Türk hukukuna göre de geçerli olması, bu çerçevede el yazısı ile imzalanması,
cironun kayıtsız ve şartsız olması, şirketlerde temsil yetkilerine uygun olarak imza ve isim
kaşelerinin kullanılmış bulunulması,
b) Yatırım taahhütlü avans kredilerine/finansmanlarına ilişkin poliçe ve bonoların 6102
sayılı Kanunun 671 inci ve 776 ncı maddelerinde yazılı şekil şartlarını içermesi,
c) 6102 sayılı Kanunun 672 nci ve 777 nci maddeleri hükümleri saklı kalmak kaydıyla
poliçe ve bonoların, poliçe veya bono (emre yazılı senet) sözcüğünü, ödenecek tutarı, vadeyi,
ödeme yerini, lehtarın adı ve soyadını, keşide (düzenlenme) tarihi ve yeri ile keşidecinin
imzasını içermesi, ayrıca poliçede muhatabın adı ve soyadının da bulunması zorunludur.
(3) İkinci fıkrada düzenlenen hususların yanı sıra avansa kabul edilecek senetlerde;
a) Ödemenin kayıt ve şarta bağlanmamış olması, senetlerde “emrine değildir” veya “ciro
edilemez” kayıtlarının bulunmaması,
b) Taksitle ödeme kaydının yer almaması,
c) Ayrı tarihli birden fazla vadenin olmaması,
ç) 6102 sayılı Kanunun 703 üncü maddesinde öngörülen dört tür vadenin dışında bir
vadenin belirlenmemiş olması,
d) Aval şerhinde, avalin verildiği firmanın açıkça belirtilmiş olması
hususları da aranır.
(4) Emrine düzenlenen senet aracı banka tarafından rehin cirosu ile Merkez Bankasına
devredilir.
(5) Rehin cirosu “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası veya emrü havalesine ödeyiniz.
Bedeli teminattır.” biçiminde yazılır.
(6) Aracı banka tarafından avansa getirilen senetler bir yazı ekinde İstanbul Şubesine
teslim edilir. Söz konusu senetler, yukarıda açıklanan hususlar çerçevesinde İstanbul Şubesince
de incelenir. Eksikleri tespit edilen senetler aracı bankaya iade edilir. Aracı banka bu senetler
yerine yeni senet getirir.
(7) Senetlerin üzerindeki imzaların bankaların ibraz ettikleri imza örneklerine
uygunluğu İstanbul Şubesince kontrol edilir. Senede verilen ödeme garantisi dâhil senetteki
imzaların sıhhati ve akdin geçerliliği gibi konularda doğabilecek anlaşmazlıkların takip, sonuç
ve sorumluluğu aracı bankaya aittir. Bu nedenle senet borçlularının imzaları, ehliyetleri, temsil
yetkileri ve kredi değerliliklerine ilişkin hususlar İstanbul Şubesince ayrıca incelenmez.
(8) Başvuru bilgileri ile senet bilgileri arasında bir farklılık tespit edilmesi halinde
kredi/finansman kullanımı Merkez Bankasınca iptal edilir.
Firmaların kredi değerliliğine ilişkin ölçütler
MADDE 7- (1) Kredi/finansman talebinde bulunan firmaların kredi değerliliğinin
yeterli kabul edilebilmesi için;
a) Kredi/finansman kullanım süresince Bankacılık Düzenleme ve Denetleme
Kurumu’nca yapılan düzenlemelere göre; bankalar, finansal kiralama, faktoring ve finansman
şirketlerince Tahsil İmkânı Sınırlı Kredi ve Diğer Alacak, Tahsili Şüpheli Kredi ve Diğer
Alacak, Tasfiye Olunacak Alacak ve Zarar Niteliğindeki Kredi ve Diğer Alacak olarak
sınıflandırılan borcunun bulunmaması,
b) Son üç yıllık dönemde kaldırılmamış protestolarının bulunmaması,
c) Faaliyetlerini etkileyecek derecede icra takibinin veya haczinin bulunmaması,
ç) Ödemelerini tatil etmemesi, konkordato talep etmişse bu talebin sonuçlanmasından
itibaren en az bir yıl geçmiş olması,
d) İflasının istenmemiş olması veya iflas erteleme durumunun bulunmaması,
e) Firmanın ve senette imzası bulunan yetkili temsilcilerinin çek düzenleme ve çek
hesabı açma yasaklarının bulunmaması
gerekir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yatırım Taahhütlü Avans Kredilerinin/Finansmanlarının Özellikleri ve
Kredi/Finansman Kullandırma Koşulları
Kredi/finansmanların özellikleri
MADDE 8- (1) Yatırım taahhütlü avans kredileri/finansmanları, yatırım yapma
taahhüdünde bulunan firma tarafından borçlu sıfatıyla aracı bankaya keşide edilen ve aracı
banka tarafından rehin cirosu ile Merkez Bankasına devredilen senetlerin avansa kabulü
suretiyle kullandırılır. (2) Yatırım taahhütlü avans kredisi/finansmanın vadesi en çok 10 yıldır.
(3) Yatırım taahhütlü avans kredisinin/finansmanının anapara geri ödemesiz dönemi
kredi/finansman kullanım tarihinden itibaren en çok iki yıldır. Bu dönemde, sadece
kredilerin/finansmanların tahakkuk eden faiz/kâr payı ödemeleri gerçekleştirilir.
(4) Kredi/finansman geri ödemeleri azami altı aylık dönemler halinde olmak üzere geri
ödeme planında kararlaştırılan şekilde gerçekleştirilir.
(5) Kredi/finansman vadesi, geri ödemesiz dönemi ve geri ödeme planı bu maddede yer
alan koşullar ve proje nakit akışı ile uyumlu olarak belirlenir.
Kredi/finansman kapsamında yapılacak yatırımların özellikleri
MADDE 9- (1) Yatırım taahhütlü avans kredileri/finansmanları
a) Toplam yatırım tutarı en az 1 milyar Türk lirası olan,
b) YTB’si bulunan ve TSP değerlendirmesi belgelendirilmiş olan,
c) Toplam yatırım tutarının asgari yüzde 20’si oranında özkaynak kullanılacak olan,
ç) İmalat sanayi alanı dışındaki yatırımlarda kullanılacak yerli girdi tutarı toplam
yatırım tutarının asgari yüzde 50’si seviyesinde olan,
yatırımlar karşılığında kullandırılır.
(2) YTB’si bulunmayan yatırımlara ilişkin başvurular Bakanlıktan alınan YTB’siz
başvuru yapılmasının uygun olduğuna dair bir yazı sunulması kaydıyla değerlendirmeye alınır.
Bu fıkra kapsamında yapılacak başvurularda, bu Uygulama Talimatıyla belirlenen diğer
koşullar saklı kalmak kaydıyla, YTB sahibi olma koşulu ve buna bağlı diğer koşullar aranmaz.
(3) TSP’si bulunmayan ancak Merkez Bankası tarafından enflasyon veya cari açığı
düşürücü etkisi olumlu olduğu değerlendirilen yatırımlara da bu maddedeki diğer şartların
sağlanması kaydıyla kredi/finansman kullandırılabilir. Merkez Bankası tarafından bu fıkra
kapsamında limit tanınan aracı bankalar başvuru kabul edebilir.
(4) Merkez Bankasınca enflasyon veya cari açığı düşürücü etkisinin olumsuz olduğu
değerlendirilen yatırımlara kredi/finansman kullandırılmaz.
(5) 5 Haziran 2020 tarihli Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi/Finansmanı Uygulama
Talimatı kapsamında kredi/finansman kullandırılmış yatırım projeleri için bu Talimat
kapsamında kredi/finansman kullandırılmaz.
Kredi/finansman kapsamında firmalarca taahhüt edilecek hususlar
MADDE 10- (1) Yatırım taahhütlü avans kredisi/finansmanı kullandırılacak firmaların
ve bu firmaların grup firmalarının konsolide olarak kredi/finansman vadesi boyunca aşağıdaki
şartları sağlamayı taahhüt etmeleri ve Ek-4’te yer alan örneğe uygun olarak finansal beyan
vermeleri gerekir. Merkez Bankası gerek gördüğünde firmaların finansal beyanlarını
yenilemelerini talep edebilir.
a) Net döviz pozisyonunun toplam varlıklarının yüzde 5,0’i seviyesinin altında olması.
b) Merkez Bankasınca kur/fiyat koruma desteği sağlanan hesap bakiyesinin
bulunmaması.
(2) Savunma sanayi sektöründe faaliyet gösteren firmalar haricindeki yatırım taahhütlü
avans kredisi/finansmanı kullanacak firmalar,
a) Krediye/finansmana konu yatırım ile ilgili olarak yurt içinde yerleşiklerle yapacakları
tüm sözleşme ve fiyatlamaları Türk lirası üzerinden yapacaklarını,
b) Yatırım sonrasında üretilecek malların yurt içindeki veya sunacağı hizmetin yurt
içinde yerleşiklere yönelik fiyatlamasını ve satışını sadece Türk lirası üzerinden yapacaklarını
taahhüt ederler.
(3) 17/02/2018 tarihli ve 30335 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Döviz Pozisyonunu
Etkileyen İşlemlerin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Tarafından İzlenmesine İlişkin Usul
ve Esaslar Hakkında Yönetmelik kapsamında yer alıp, anılan Yönetmelikle düzenlenen
Sistemik Risk Veri Takip Sistemi (SRVTS) veri formu bildirim yükümlülüğünü yerine
getirmediği tespit edilen firmalara yatırım taahhütlü avans kredisi/finansmanı kullandırılmaz.
Anılan Yönetmelik kapsamında yer almasa dahi kredi/finansman başvurusunda bulanacak
firmaların en güncel SRVTS veri formunu Sistemin genel ağ adresi olan www.tcmbveri.gov.tr
üzerinden Bankaya bildirmesi zorunludur. Kredi/finansman kullandırılan firmalar,
kredi/finansman yükümlülüklerinin devamı süresince SRVTS veri formunu, raporlamaya
ilişkin talimatlarda öngörülen dönemlerde ve usulde düzenli olarak bankaya bildirir.
Kredi/finansman işlemlerinde uygulanan faiz/kâr payı
MADDE 11- (1) Yatırım taahhütlü avans kredilerine/finansmanlarına TSP, yurt
dışından finansman temini ve finansal sağlamlık durumu esas alınarak aşağıda belirtilen
faiz/kâr payı oranları uygulanır.
a) TSP’si 85 ve üzerinde olan veya TSP belgesi olmaksızın Merkez Bankasının uygun
gördüğü yatırımlara yüzde 23, TSP’si 85’in altındaki yatırımlara ise yüzde 30 faiz/kâr payı
oranı uygulanır.
b) Yatırım kapsamında yurt dışından sağlanan finansmanın toplam yatırım tutarına
oranı yüzde 20 ve üzerindeki yatırımlar için bu fıkranın (a) bendinde yer alan faiz/kâr payı
oranları üzerinden 500 baz puan düşülerek hesaplanan faiz/kâr payı oranları uygulanır.
c) Finansal sağlamlığı yüksek firmalara bu fıkranın (a) bendine yer alan faiz/kâr payı
oranları üzerinden 300 baz puan düşülerek hesaplanan faiz/kâr payı oranları uygulanır.
(2) Yatırım taahhütlü avans kredisi/finansmanı işlemlerinde kredi/finansman kullanım
tarihi ile kredi/finansman vadesi (son geri ödeme tarihi) gün adedine eklenir. Buna göre,
kredi/finansman kullanım tarihinde hesaba borç geçirilen paralara ödeme günü,
kredi/finansman vadesinde (son geri ödeme tarihinde) alacak geçirilen paralara ise ertesi gün
tarihi valör olarak verilir. Geri ödeme dönemlerinde, geri ödeme günü ile bir sonraki geri ödeme
günü valör olarak verilir. Faize/kâr payına esas gün sayısı birbirini izleyen iki valör arasındaki
farka eşittir.
(3) Kredi/finansman geri ödeme vadelerinin hafta sonu veya diğer bir resmî tatil gününe
rastlaması halinde geri ödeme tatili izleyen ilk iş günü yapılacağından, faize/kâr payına esas
gün sayısı ilgili geri ödeme vadesini izleyen ilk iş günü; tatile rastlayan tarihin son geri ödeme
vadesi olması halinde bu vadeyi izleyen ilk iş gününün ertesi günü dikkate alınarak bulunur.
Faizlerin/kâr paylarının hesaplanmasında sabit tam bölende yıl 365 gün olarak esas alınır.
(4) Yatırım taahhütlü avans kredilerine/finansmanlarına faizler/kâr payları taksit
dönemlerinin sonunda tahakkuk ettirilir. Avans hesaplarına tahakkuk ettirilen faizler/kâr
payları ile bunların Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV), aynı gün valörü ile hesabın
borcuna kaydedilir.
(5) Avans işlemlerinde faiz/kâr payı tahakkuku yapılan devreler sonunda, faiz/kâr payı
tahakkukuna esas alınan adata göre Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Tarifeler
Yönetmeliğinde öngörülen oranda hesaplanan avans komisyonu ve bu komisyondan doğan
BSMV krediye/finansmana aracılık eden bankadan tahsil edilir.
(6) Bu Uygulama Talimatı kapsamında belirlenen kredi/finansman kullanımı ve
yaptırımlara ilişkin tüm faiz/kâr payı oranlarının virgülden sonraki kısmı iki hane olacak şekilde
yuvarlanır.
(7) Yatırım taahhütlü avans kredilerine/finansmanlarına aracı bankalar tarafından
eklenebilecek faiz/kâr payı farkı KOBİ statüsündeki firmalara kullandırılacak
krediler/finansmanlar için azami 200 baz puan, diğer firmalara kullandırılacak
krediler/finansmanlar için azami 100 baz puandır.
Kredi/finansman limitleri
MADDE 12- (1) Yatırım taahhütlü avans kredilerinin/finansmanlarının Merkez
Bankası Reeskont ve Avans Yönetmeliğinin 5 inci maddesi uyarınca belirlenen toplam limiti
ve banka bazında belirlenen limitler Merkez Bankası tarafından aracı bankalara duyurulur.
(2) Firma bazında kredi/finansman kullanım limiti 5 milyar Türk lirasından fazla
olmamak kaydıyla krediye/finansmana konu yatırımın toplam tutarının azami yüzde 70’i ile
sınırlıdır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Yatırım Taahhütlü Avans Kredilerinin/Finansmanlarının Kullandırılması
Kredilerin/finansmanların aracı bankalar kanalıyla kullandırılması
MADDE 13- (1) Aracı banka yatırım taahhütlü avans kredisi/finansmanı başvurularının
öncelikli olarak bu Talimatın 9 uncu maddesi hükümlerine uygunluğunu kontrol eder. Uygun
olan başvurular için kredi/finansman kullanımı kapsamındaki yatırımın teknik ve finansal
olarak erişilebilirliğine ve kredi/finansman kullanacak firmaların yeterliliğine ilişkin kendi
analizini yapar ve sadece uygun gördüğü kredi/finansman başvurularını Merkez Bankasına
bildirir. Bu analiz sürecinde ihtiyaç duyulması halinde uzman firmalardan hizmet satın
alınabilir.
(2) Aracı bankalar, aşağıda sayılan yükümlülükleri ile sınırlı kalmamak kaydıyla,
kredi/finansman başvurularının ve kullandırımlarının bu Uygulama Talimatında belirtilen
kriterlere uygun olduğunu kredi/finansman vadesi boyunca takip ve kontrol etmekle
sorumludur.
a) Yatırım taahhütlü avans kredisi/finansmanı talebinde bulunan firmanın ve
kredi/finansman kapsamında yapılacak yatırımın bu Talimatta belirtilen koşullara uyumunun
değerlendirilmesi ve kontrolü hususundaki tüm sorumluluk aracı bankalardadır.
b) Kredi/finansman talebinde bulunan firmanın bu Uygulama Talimatının 7 inci
maddesinin birinci fıkrasında belirtilen kredi değerliliğine ilişkin ölçütleri taşıdığının
belirlenmesi ve kredibilitesinin değerlendirilmesi hususundaki tüm sorumluluk aracı bankaya
aittir.
c) Kredi/finansman başvurusu aşamasında ve senedin avansa kabul edilmesinden sonra
firmaların kredi değerliliği ölçütlerinin kontrol ve takibi aracı banka tarafından yapılır. İstanbul
Şubesince firmaların kredi değerliliğinin araştırması ve izlemesi yapılmaz.
ç) Bu Uygulama Talimatı kapsamında verilen taahhütlere ilişkin olarak her türlü takip,
bildirim, benzer işlemlere ilişkin sorumluluklar aracı bankalardadır.
d) Kullandırılacak kredi/finansman tutarlarının limitlere uygunluğu aracı bankalarca
kontrol edilir ve Genel Müdürlükçe izlenir.
e) Senedin avansa kabul edilmesinden sonra; firma kredi değerliliğinin takibi aracı
banka tarafından yapılır. Firma kredi değerliliğinin kaybedildiğinin aracı banka tarafından
tespit edilmesi halinde, Genel Müdürlüğe yazılı olarak gerekçeleri ile bilgi verilir.
(3) Bu Uygulama Talimatının 12’inci maddesine uygun olarak bankalara tahsis edilen
kullanım limitine uygun olarak aracı banka genel müdürlüklerinden, bir seferlik süresiz bir Ek1’de yer alan “Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi/Finansmanı Taahhütnamesi” veya ayrı olarak
düzenlenen bir taahhütname ile, aracı bankalar tarafından uygun görecekleri bir tutarda taahhüt
verilir ve bu tutarın aşılması halinde aşan kısım için ek taahhütname düzenlenir.
Taahhütnamede, Merkez Bankasınca gerekli görülecek hallerde kredilerin/finansmanların veya
hesapların kullanılmasının kısmen veya tamamen sınırlandırılabileceği avansa kabul edilecek
senetlerdeki imzaların sıhhati ve akdin geçerliliği gibi konularda doğabilecek anlaşmazlıkların
takip, sonuç ve sorumluluklarının da aracı bankalara ait olacağı belirtilir. Bu taahhütnamenin
noterce onaylanmış olması gerekli değildir. Ancak, taahhütnamelerdeki imzaların aracı
bankaların imza örneklerine (sirkülerine) uygunluğu İstanbul Şubesince kontrol edilir.
(4) Aracı bankaların, yatırım taahhütlü avans kredisi/finansmanı kapsamında Merkez
Bankasınca aracı banka hesabına aktarılan tüm kredi/finansman tutarlarını aynı gün içinde
firma hesabına aktarması gereklidir. Kredi/finansman tutarı aracı bankaca firma adına bir bloke
hesaba aktarılır ve yatırıma ilişkin harcama belgeleri karşılığında firmanın ödemeyi yapacağı
mal veya hizmet tedarikçisinin hesabına aracı bankaca aktarılır. Ödemenin doğrudan
transferinin mümkün bulunmadığı hallerde, ödeme işlemi ilgili tutarın başka bir bankaya
gönderilmesi ve bu banka aracılığı ile tedarikçi hesabına aktarılması suretiyle
gerçekleştirilebilir. Ödemenin yapılacağı hesap bilgileri firma tarafından aracı bankaya
bildirilir. Firma tarafından, kredinin/finansmanın bloke hesaba alınması öncesinde yapılan ve
aracı bankaya krediye/finansmana konu yatırıma ilişkin olduğu tevsik edilen harcamalar
karşılığında kredi/finansman tutarının firma hesabına aktarımı mümkündür. Arsa ve bina alımı
için yapılan harcamalar karşılığında yatırım taahhütlü avans kredisi/finansmanı kullandırılmaz.
(5) Aracı bankanın bir katılım bankası olması hâlinde,
a) Yatırım taahhütlü avans kredisi/finansmanı kapsamındaki kredi/finansman
tutarlarının Merkez Bankasınca aracı banka hesabına aktarımında yatırım vekâleti
kredi/finansman yöntemi kullanılır. Merkez Bankası, aracı banka ile imzaladığı ve Ek-5’te yer
alan Yatırım Vekâleti Çerçeve Sözleşmesi kapsamında aracı bankaya kredi/finansman
kullandırır ve aracı bankayı yatırım vekili olarak atar. Aracı bankanın yatırım vekili olarak
atanması bu Talimatta belirtilen yükümlülüklerini ortadan kaldırmaz.
b) Aracı banka olan katılım bankası yatırım taahhütlü avans kredisi/finansmanı
kapsamında Merkez Bankasının kendisine kredi/finansman olarak kullandırdığı tutarları kendi
müşterilerine 1/11/2006 tarihli ve 26333 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Bankaların Kredi
İşlemlerine İlişkin Yönetmeliğin 19 uncu maddesinde düzenlenen katılım bankalarının fon
kullandırma yöntemlerine uygun olan yöntemlerle kendi nam ve hesabına kredi/finansman
olarak kullandırır. Aracı bankanın müşterilerine kullandıracağı krediler/finansmanlar, Merkez
Bankasının aracı bankaya kullandıracağı kredilerden/finansmanlardan ayrı ve bağımsız
niteliktedir. Aracı bankanın yatırım vekili olarak görevi, Merkez Bankasından kullandığı
kredi/finansman tutarlarını, işbu fıkrada belirtilen şekilde müşterilerine kendi nam ve hesabına
ayrı krediler/finansmanlar olarak kullandırmasıdır. Yatırım vekâleti kredi/finansman yöntemi
aracı bankanın Merkez Bankasına vekâleten kredi/finansman kullandırdığı şeklinde
yorumlanamaz.
c) Katılım bankaları, 14/09/2019 tarihli ve 30888 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Faizsiz Bankacılık İlke ve Standartlarına Uyuma İlişkin Tebliğ kapsamındaki Faizsiz
Bankacılık İlke ve Standartlarına uygun olmayan firma yatırımları için yatırım taahhütlü avans
kredisi/finansmanı kullandırılmasına aracılık edemez.
(6) Kredi/finansman geri ödeme vadelerinde Merkez Bankasına ödeme yapılmaması
veya bu Talimatta belirlenen ceza ve yaptırım tutarları dahil olmak üzere krediye/finansmana
ilişkin her türlü borcun zamanında ödenmemesi halinde, 19 uncu maddede belirtilen hususlar
çerçevesinde, İstanbul Şubesi geri ödeme tutarını ve gecikme faizini/cezasını aracı bankanın
Merkez Bankası nezdindeki serbest her türlü yabancı para ve Türk lirası hesaplarından ya da
herhangi bir hak ve alacağından resen tahsile yetkilidir.
Kredi/finansman başvuruları
MADDE 14- (1) Firmaların kredi/finansman başvuruları, aracı banka genel
müdürlükleri tarafından Genel Müdürlüğe aşağıda sayılan belgelerin yazılı olarak iletilmesi ile
yapılır.
a) YTB,
b) YTB’siz başvurular için bu Talimatın 9 uncu maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen
Bakanlık yazısı,
c) TSP belgesi,
ç) Ek-2’de yer alan başvuru formu,
d) Kredi/finansman talebinde bulunan firmanın bu Talimatta yer alan koşulları
sağladığına ilişkin Ek-3’te yer alan örneğe göre hazırlanan aracı bankanın yazılı beyanı,
e) Ek-4’te yer alan firmanın finansal beyanı formu,
f) Kredi/finansman geri ödeme planı.
(2) Aracı banka ve krediye/finansmana başvuran firmaya ait imza örnekleri (sirküleri)
İstanbul Şubesine ibraz edilir.
(3) Genel Müdürlükçe ihtiyaç duyulması halinde aracı bankadan kredi/finansman
başvurusunda iletilen belgelere ek bilgi ve belgeler istenebilir.
(4) Kredi/finansman başvuru süreçlerine ilişkin diğer ayrıntılar Genel Müdürlükçe
belirlenir.
Kredilerin/finansmanların tahsisi
MADDE 15- (1) Bu Uygulama Talimatının 14 üncü maddesinin birinci fırkasında
belirtilen belgelerle tam ve eksiksiz olarak yapılan kredi/finansman başvurularına ilişkin
kredi/finansmanların tahsisi, Genel Müdürlükçe aracı bankaya iletilecek uygunluk yazısı ile
yapılır. Kredinin/finansmanın tahsis edilmesi aşamasında aracı bankanın değerlendirme ve
beyanı esas alınır.
(2) Merkez Bankası tarafından tahsis edilen kredi/finansman tutarının en az yüzde 10’u
kredi/finansman tahsis tarihinden itibaren 6 ay içinde kullanılır. Bu süre içinde tahsis edilen
kredi/finansman tutarının en az yüzde 10’unun kullanılmaması halinde, tahsis edilen
kredi/finansman limiti iptal edilir. Tahsis edilen kredi/finansman tutarının tamamının
kredi/finansman tahsis tarihinden itibaren 3 yıl içerisinde kullanılması şarttır. Bu süre içinde
tahsis edilen kredinin/finansmanın tamamının kullanılmaması halinde, aracı bankanın süre
aşımının gerekçelerini de içeren yazılı başvurusu üzerine bir defaya mahsus olmak üzere 1,5
yıl ek süre verilir. Bu süreler içinde kredinin/finansmanın tamamının kullanılmaması halinde
tahsis edilen kredinin/finansmanın kullanılmayan kısmı iptal edilir. Tahsis edilen
kredi/finansman tutarının tamamen ya da kısmi olarak iptal edilmesi halinde iptal edilen tutara
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Tarifeler Yönetmeliğinde öngörülen oranda hesaplanan
taahhüt komisyonu ve bu komisyondan doğan BSMV krediye/finansmana aracılık eden
bankadan tahsil edilir.
Kredi/Finansmanların kullandırılması
MADDE 16- (1) Kredinin/finansmanın 5 eşit dilim halinde kullanılması esastır. Toplu
kullanım talepleri, talep edilen tutarda harcama yapılacağına dayanak teşkil eden belgelerle
birlikte aracı banka tarafından Merkez Bankasına e-posta yoluyla iletilir. Talepler, Genel
Müdürlükçe incelenerek sonuçlandırılır. Kredinin/finansmanın dilimler halinde
kullanılmasının talep edilmesi durumunda kullanım yapılacak toplam tutar için kredi/finansman
limit blokajı yapılır.
(2) Kredi/finansman dilimlerinin kullanımı geri ödeme vadelerinde yapılır.
Kredi/finansman süresinin hesaplanmasında, senet vadesinin hafta sonu veya diğer bir resmî
tatil gününe rastlayıp rastlamadığı dikkate alınır. Senet vadesinin tatile rastlaması durumunda
tatili izleyen ilk iş günü ödeme günü olarak kabul edilir.
(3) Aracı banka, yeni bir dilim kullanımına ilişkin talebi Genel Müdürlüğe,
krediye/finansmana konu yatırımın mevcut durumu ve ilerlemesini gösteren bir yatırım izleme
raporu ve kullanım talep edilen kredi/finansman dilimine ilişkin imzalı geri ödeme planı ile
birlikte elektronik ortamda ve yazılı olarak iletir. Merkez Bankası, iletilen rapora göre inceleme
yaparak yeterli ilerleme sağlanamadığını değerlendirdiği kredilere/finansmanlara ilişkin yeni
dilim kullanım taleplerine onay vermeyebilir.
(4) Merkez Bankası kredi/finansman konusu yatırımın ilerleme durumuna ilişkin aracı
bankadan dönemsel raporlamalar iletmesini talep edebilir.
(5) Kredilere/finansmanlara ilişkin senet veya senetler en geç kredi/finansman dilim
kullanım tarihinde aşağıdaki yöntemlerden birisi kullanılarak İstanbul Şubesine tevdi edilir;
a) Tekli senet tevdi yöntemi:
i) Senet veya senetlerin toplam tutarları en az kredi/finansman tutarı ile faiz/kâr payı,
komisyon, vergi vs. masrafların toplamı tutarında ve kredi/finansman vadesi ile aynı vadeye
sahip tek bir veya birden fazla senet düzenlenir.
ii) Bu senet veya senetlerin geri ödeme tarihleri öncesinde yapılan hesaplamalarda en
az kalan kredi/finansman tutarı ile faiz/kâr payı, komisyon, vergi vs. masrafların toplamını
karşılamayacağının tespit edilmesi durumunda, bu senet veya senetlerin tamamı
kredinin/finansmanın en az kalan tutarı ile faiz/kâr payı, komisyon, vergi vs. masrafların
toplamını karşılayacak tutarda ve kredi/finansman vadesi ile aynı vadeye sahip yeni bir senet
veya birden fazla senet ile ilgili geri ödeme vadesinde değiştirilmesi gereklidir.
iii) Bu senet veya senetlerin geri ödeme tarihleri öncesinde yapılan hesaplamalarda
kalan kredi/finansman tutarı ile faiz/kâr payı, komisyon, vergi vs. masrafların toplamından daha
yüksek tutarda olması halinde, firma talebi üzerine, bu senet veya senetlerin tamamı en az kalan
kredi/finansman tutarı ile faiz/kâr payı, komisyon, vergi vs. masrafların toplamını karşılayacak
tutarda ve kredi/finansman vadesi ile aynı vadeye sahip yeni bir senet veya birden fazla senet
ile değiştirilebilir.
iv) Son geri ödeme işlemi karşılığında portföydeki senet veya senetler aracı bankaya
iade edilir.
b) Çoklu senet tevdi yöntemi:
i) Kredinin/finansmanın kullanım tarihinde ilk geri ödeme tutarını karşılayacak ve ilk geri ödeme tarihi ile aynı vadeye sahip bir senet ile bu senede ilaveten ilk geri ödeme tutarı düşüldükten sonra kalan kredi/finansman tutarı ile faiz/kâr payı, komisyon, vergi vs.masrafların toplamını karşılayacak tutarda ve kredi/finansman vadesi ile aynı vadeye sahip bir
senet düzenlenir. Her iki senet en geç kullanım tarihinde İstanbul Şubesine tevdi edilir. Senet tevdii sonuçlanmadan kredi/finansman tutarının aracı banka hesabına aktarımı gerçekleştirilmez.
ii) Geri ödeme tarihinde, o geri ödeme işlemine karşılık gelen Merkez Bankası portföyündeki senet ödemenin gerçekleşmesini ve bu bendin (iii) alt bendi uyarınca düzenlenecek senedin tevdiini müteakip aracı bankaya iade edilir.
iii) Bir sonraki geri ödeme tutarı ile kalan kredi/finansman bakiyesi hesaplanır ve geri ödeme tarihinden en geç bir (1) iş günü önce aracı bankaya bildirilir. Bir sonraki geri ödeme
tutarını karşılayacak tutarda ve bir sonraki geri ödeme tarihi ile aynı vadeye sahip bir senet
İstanbul Şubesine tevdi edilir.
iv) Portföyde bulunan diğer senedin kalan kredi/finansman tutarı ile faiz/kâr payı, komisyon, vergi vs. masrafların toplamını karşılamaması halinde bu senedin bir sonraki geri ödeme tutarı düşüldükten sonra kalan kredi/finansman tutarı ile faiz/kâr payı, komisyon, vergi vs. masrafların toplamı tutarında ve kredi/finansman vadesi ile aynı vadeye sahip yeni bir senet ile değiştirilmesi gereklidir.
v) Portföyde bulunan diğer senedin kalan kredi/finansman tutarı ile faiz/kâr payı, komisyon, vergi vs. masrafların toplamının üzerinde olması halinde, firma talebi üzerine portföydeki senet bu toplam tutarı karşılayan bir senet ile değiştirilebilir.
vi) Sondan bir önceki geri ödeme işlemi karşılığında portföydeki her iki senet de iade edilir. Son geri ödeme tutarı hesaplanır ve geri ödeme tarihinden en geç bir (1) iş günü önce aracı bankaya bildirilir. Son geri ödeme tutarını karşılayacak tutarda ve kredi/finansman vadesi ile aynı vadeye sahip bir senet İstanbul Şubesine tevdi edilir. Son geri ödeme işlemi karşılığında portföydeki senet aracı bankaya iade edilir.
vii) Çoklu senet tevdi yöntemi yalnızca kredinin/finansmanın tek dilim halinde kullanıldığı hallerde uygulanabilir.
(6) Senet veya senetlerin İstanbul Şubesine tevdi edilmesi en geç ilgili işlem günü (kullanım veya geri ödeme günü) saat 15.30’a kadar sonuçlandırılır. Bu Talimatın 6 ncı maddesinin altıncı fıkrası gereğince İstanbul Şubesince tespit edilebilecek eksikliklerin de bu süre içerisinde tamamlanması gerekir.
(7) Son geri ödeme işlemi karşılığında portföydeki senet veya senetler aracı bankaya iade edilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Kredi/Finansmanların Geri Ödemeleri ve Yatırım Taahhüdüne İlişkin İşlemler
Kredi/finansman geri ödemeleri
MADDE 17- (1) Senet üzerinde yazılı tutar senet vadesinde ödenir.
(2) Aracı bankalar senet bedelinin Merkez Bankasına ödenmesini müteakip, senetleri ödeme için ibraza, bedeli ödenen senetleri borçluya iade etmeye, ödenen tutarlar için makbuz vermeye, ödememe halinde protesto çekmeye, icra veya dava yoluyla takibe yetkilidir.
(3) Tahsil işlemleri dolayısıyla Merkez Bankasınca aracı bankalara herhangi bir ücret, masraf ve komisyon ödenmez.
(4) Senet bedeli, herhangi bir ücret, masraf ve komisyon düşülmeksizin vade günü, vadenin tatile rastlaması halinde ise tatili izleyen ilk iş günü Merkez Bankasına aracı banka tarafından ödenir. Gerçekleştirilen geri ödeme işlemleri aynı gün Merkez Bankasına bildirilir.
(5) Senet vadesinde aracı bankaca geri ödemenin yapılmaması halinde Merkez Bankası
senet bedellerini resen tahsil edebileceği gibi, protesto ve takip yoluna da başvurabilir. Bu husus
aracı bankanın sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Senet bedellerinin Merkez Bankasınca tahsili
halinde tüm giderler, tahsil komisyonuyla birlikte aracı bankadan tahsil edilir. Senet bedelinin
ödenmemesi halinde protesto ve takip giderleri aracı banka tarafından karşılanır.
(6) Bedelleri vadelerinde Merkez Bankası hesaplarına alacak kaydedilen ve geri ödeme
işlemi bildirilen senetler senet portföyünden çıkarılır ve aracı bankaya iade edilir.
(7) Bu Uygulama Talimatı kapsamında Merkez Bankasına tevdi edilen senetler
karşılığında kullandırılan kredilere/finansmanlara ilişkin geri ödemeler, geri ödeme planına
uygun olarak tüm kredi/finansman bakiyesinin geri ödenmesi suretiyle gerçekleştirilir. Son geri
ödeme işlemini müteakip ilgili senet portföyden çıkarılır ve aracı bankaya iade edilir.
(8) Kredinin/finansmanın erken geri ödenmesi, mevcut kredi/finansman bakiyesinin
tamamının ödenmesi ile gerçekleştirilir. Kredi/finansman bakiyesinin kısmen erken geri
ödenmesi mümkün değildir.
(9) Erken geri ödeme talebi, kredinin/finansmanın erken geri ödeneceği tarihten en geç
iki iş günü öncesinde Merkez Bankasına bildirilir. Bu talep üzerine erken geri ödeme vadesinde
krediye/finansmana ilişkin kalan anapara, komisyon, vergi vs. masrafların toplamı tahsil edilir
ve senetler portföyden çıkarılarak aracı bankaya iade edilir. Erken geri ödeme işleminde sadece
tahakkuk eden faizler/kâr payları tahsil edilir. Aracı bankalarca erken geri ödeme işlemi
sebebiyle firmalardan herhangi bir masraf, komisyon ya da faiz/kâr payı talep edilemez.
(10) Erken geri ödeme bu Talimatın 18 inci maddesi uyarınca yatırım taahhüdünün
gerçekleştirilmesi sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Erken geri ödeme yapılan
kredi/finansman işleminde kullanılan YTB kapsamında veya YTB’siz kullandırılan kredilerde
aynı yatırım kapsamında tekrar yatırım taahhütlü avans kredisi/finansmanı kullandırılmaz.
(11) Aracı banka tarafından, senet vadesinde kredi/finansman geri ödeme tutarının tahsil
edilememesi halinde senedi keşide eden borçlu firma Genel Müdürlükten teyit alınmak
kaydıyla vadeyi izleyen ikinci iş gününde protesto edilir ve Türkiye Bankalar Birliği Risk
Merkezine bildirimde bulunulur.
(12) 6102 sayılı Kanunun 18 inci maddesinin üçüncü fıkrası gereğince ihbarlar noter
kanalıyla, taahhütlü mektupla, telgrafla veya güvenli elektronik imza kullanılarak kayıtlı
elektronik posta yoluyla yapılır.
Yatırım taahhüdünün gerçekleştirilmesi
MADDE 18- (1) Kredi/finansman konusu yatırım taahhüdünün ilgili yatırımına ait
Yatırım Teşvik Belgesinin kapatılmasını müteakip kapatılması esastır. Kredi/finansman
vadesine kadar Yatırım Teşvik Belgesinin kapatılmamış olması veya yatırıma ilişkin Yatırım
Teşvik Belgesi bulunmaması halinde taahhüdün en geç kredi/finansman vadesinden itibaren
altı (6) ay sonunda ilgili yatırımın gerçekleştiğini tevsik eden bilgi ve belgelerle kapatılması
esastır. Kredilerle/finansmanlarla ilgili yatırım taahhütlerinin gerçekleşme durumu aracı
bankalar tarafından kredi/finansman bazında izlenir.
(2) Taahhütlerin gerçekleşme durumu firmalarca taahhüt kapatma süresi sonunu izleyen
günden itibaren en çok bir ay içinde bu maddede açıklanan şekilde aracı bankalarca tevsik
edilir.
(3) YTB kapatma işlemleri sonuçlanmış ise yatırım taahhüdünün gerçekleşme durumu
firmaca Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından alınacak yazının aracı bankaya ibrazı ile tespit
edilir.
(4) YTB’nin kapatma işlemlerinin kredi/finansman vadesine kadar sonuçlanmamış
olması durumunda ise 20/6/2012 tarihli ve 28329 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ (Tebliğ No:
2012/1)’in eklerinde yer alan örneklere uygun olarak Yeminli Mali Müşavirlerce düzenlenecek
“Yatırım Kapsamı Harcamaların Tespitine İlişkin Yeminli Mali Müşavir Raporu” ile “Yatırım
Tamamlama Ekspertiz Raporu”nun aracı bankaya ibrazı ve aracı banka tarafından teyit
amacıyla yapılacak değerleme-ekspertiz işlemi ile yatırım taahhüdünün gerçekleşme durumu
tespit edilir.
(5) Aracı banka yatırım taahhüdünün gerçekleşme durumunun tespit sonucunu en geç
on iş günü içinde Genel Müdürlüğe bildirir. Genel Müdürlüğün talep etmesi halinde taahhüt
gerçekleşme durumunun tespitine ilişkin belgeler de ayrıca iletilir.
(6) Bu Uygulama Talimatının 19 uncu maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında yaptırım
uygulanan krediler/finansmanlar için bu madde kapsamında yatırım taahhüdünün takibi
yapılmaz.
ALTINCI BÖLÜM
Kredi/Finansmanların Geri Çağırılması ve Kredi/Finansmanlara ilişkin
Yaptırım ve Cezalar
Kredilerin/finansmanların geri çağırılması, yaptırım ve cezalar
MADDE 19- (1) Merkez Bankası kullandırdığı kredileri/finansmanları, gerek
gördüğünde aracı banka görüşünü de alarak vadesinden önce geri çağırma hakkına sahiptir.
(2) Bu madde kapsamındaki gecikme faizi/cezalarının Merkez Bankasının ilan ettiği en
yüksek gecelik borç verme faiz oranının 1,5 katsayı ile çarpımı sonucu hesaplanan oran
üzerinden hesaplanması esastır.
(3) Senedin avansa kabul edilmesinden sonra; bu Uygulama Talimatının 9 uncu
maddesi ve 10 uncu maddesinin birinci fıkrasında belirtilen koşulların sağlanmadığının tespit
edilmesi halinde;
a) Kullandırılan kredi/finansman Merkez Bankasınca geri çağırılır ve tahsis edilen
kredi/finansman tutarı iptal edilir. Bu durumda Merkez Bankası krediye/finansmana ilişkin
kalan anapara, komisyon, vergi vs. masrafların toplamının tek seferde ödenmesi için aracı
bankaya yazılı talimat gönderir. Talimatın gönderildiği tarihten itibaren en geç 5 iş günü içinde
ilgili tüm tutar ödenir ve geri ödeme işlemi aynı gün Merkez Bankasına bildirilir. Ödeme ve
bildirimin ardından senetler vadelerinden önce senet portföyünden çıkarılır ve aracı bankaya
iade edilir. Bu fıkra kapsamındaki işlemlerde sadece tahakkuk eden faizler/kâr payları tahsil
edilir.
b) Bu madde kapsamında geri çağırılan krediler/finansmanlar için, kredi/finansman
kullanım tarihinden geri ödemenin yapıldığı tarihe kadar, kredi/finansman tutarı üzerinden geri
ödeme tutarları ve tarihleri de dikkate alınarak, bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen oran
üzerinden yaptırım uygulanır.
c) Geri çağırılan krediyi/finansmanı kullanan firma adına aynı aracı banka tarafından
yapılacak diğer kredi/finansman başvuruları kabul edilmez.
(4) Kredi değerliliğinin kaybedildiğinin aracı banka tarafından bildirilmesi halinde,
Merkez Bankası aracı banka görüşünü de dikkate alarak kredinin/finansmanın geri çağırılıp
çağırılmayacağına karar verir. Kredinin/Finansmanın geri çağırılmasına karar verilmesi
durumunda Merkez Bankası kalan kredi/finansman bakiyesinin ödenmesi için aracı bankaya
talimat gönderir. Talimatın aracı bankaya ulaştığı tarihten itibaren 2 iş günü içinde bakiye tutarı
ödenir ve geri ödeme işlemi aynı gün Merkez Bankasına bildirilir. Ödeme ve bildirimin
ardından senetler vadelerinden önce senet portföyünden çıkarılır ve aracı bankaya iade edilir.
(5) Avansa kabul edilen senetlerin bu Talimatın 17 nci maddesinde belirtilen şekilde,
a) Vadelerinde Merkez Bankasına geri ödenmemesi veya Merkez Bankasına tevdi
edilen senetler karşılığında kullandırılan kredilere/finansmanlara ilişkin geri ödemelerin geri
ödeme planında belirtilen vadelerde Merkez Bankasına yapılmaması halinde, vade tarihinden
itibaren ödeme tarihine kadar her gün için, bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen oran
üzerinden gecikme faizi/cezası uygulanır. Ayrıca, hesaplanan bu faiz/ceza tutarına, BSMV
uygulanır.
b) Ödemelerin Merkez Bankasına zamanında yapılmaması durumunda talep tarihinden
itibaren bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen oranda gecikme faizi/cezası uygulanır.
(6) Yatırım taahhüdünün bu Uygulama Talimatının 18 inci maddesinde belirtilen usule
uygun olarak kısmen veya tamamen gerçekleştirilmemesi halinde, bu taahhüdün
gerçekleştirilemeyen kısmına, taahhüdün yerine getirilmediği tarihte bu maddenin ikinci
fıkrasında belirtilen oran üzerinden hesaplanan yaptırım tutarı kredinin/finansmanın
kullanıldığı dilimlerin vadeleri de dikkate alınarak kredi/finansman kullanım tarihinden
kredi/finansman vade tarihine kadar işletilerek BSMV ile birlikte aracı bankadan tahsil edilir.
Yatırım yapma taahhüdünü gerçekleştirmeyen firmaların kredi/finansman kullanım talepleri,
taahhüdün gerçekleştirilmediğinin tespit edildiği tarihten itibaren beş yıl süreyle kabul edilmez.
(7) Bu Uygulama Talimatının 11 inci madde hükümleri kapsamında düzenlenen faiz/
kâr payı farklılaştırma şartlarından birisinin gerçekleştirilmediğinin tespit edilmesi halinde,
kullanılan kredi/finansman tutarına kredi/finansman kullanım süresi boyunca bu hüküm
dolayısıyla yararlanılmış olan faiz/kâr payı ile yararlanılması gereken faiz/kâr payı farkının 1,5
katı oranında yaptırım uygulanır.
YEDİNCİ BÖLÜM
Diğer Hususlar
Mevzuata ilişkin hususlar
MADDE 20- (1) Kredi/finansman kullanan firma tarafından yatırım faaliyetlerine bağlı
olarak düzenlenen ve aracı bankalar aracılığıyla Merkez Bankasına sunulan senetler Merkez
Bankasınca avansa kabul edilir. Bu itibarla, Türk parası kıymetini koruma ve yatırım teşvik
mevzuatı ile ilgili diğer mevzuatın öngördüğü ve öngöreceği her türlü takip, bildirim, benzeri
işlemler ve sorumluluklar aracı bankaların yükümlülüğündedir.
(2) 1/7/1964 tarihli ve 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu gereğince, kambiyo senetleri
damga vergisine tabi olmadığından, avansa tevdi edilen senetlerde damga vergisi ödenmez,
aracı bankalarca düzenlenen taahhütname ve temliknameler de damga vergisinden istisna
edilmiştir.
(3) Bu Uygulama Talimatı kapsamında MASAK, Amerika Birleşik Devletleri Yabancı
Varlıkların Kontrolü Ofisi (OFAC), Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Birleşik Krallık
Finansal Yaptırımları Uygulama Ofisi veya Avrupa Birliği Finansal Yaptırımlar listelerinde ve
ihtiyaç olması halinde Merkez Bankasınca bildirilecek benzeri listelerde olduğu tespit edilen
firmalara ve söz konusu listelerde yer alan kişiler tarafından doğrudan veya dolaylı olarak sahip,
ortak olunan veya kontrol edilen firmalara kredi/finansman kullandırılamaz.
(4) Bu Uygulama Talimatı kapsamında MASAK, OFAC, Birleşmiş Milletler Güvenlik
Konseyi, Birleşik Krallık Finansal Yaptırımları Uygulama Ofisi veya Avrupa Birliği Finansal
Yaptırımları listelerine ve ihtiyaç olması halinde Merkez Bankasınca bildirilecek benzeri
listelerde yer alan firmalar ve kişilerle yapılan ticari faaliyetlerle ilgili olarak ve söz konusu
listelere konu mal veya hizmetlere ilişkin olarak kredi/finansman kullandırılamaz,
kredi/finansman taahhütleri bu faaliyetlere ilişkin belgelerle kapatılamaz.
(5) Kredi/finansman kullandırılan firmaların ve söz konusu firmalara doğrudan veya
dolaylı olarak sahip, ortak olan veya kontrol eden kişilerin MASAK, OFAC, Birleşmiş Milletler
Güvenlik Konseyi, Birleşik Krallık Finansal Yaptırımları Uygulama Ofisi veya Avrupa Birliği
Finansal Yaptırımlar listelerinde ve ihtiyaç olması halinde Merkez Bankasınca bildirilecek
benzeri listelerde bulunup bulunmadığına ve kredi/finansman kullandırılan mal veya hizmetler
ile ticari faaliyette bulunulan firma ve kişilerin anılan yaptırımlara ait listelere konu olup
olmadığına ilişkin kontrol aracı banka tarafından yapılır. Bu konudaki tüm hukuki sorumluluk
aracı bankaya aittir.
(6) Talep edilmesi durumunda kredi/finansman konusu işleme ilişkin detay bilgiler aracı
bankalar tarafından Merkez Bankasına bildirilir.
(7) Merkez Bankası, kredi/finansman kullanımlarının bu Uygulama Talimatına uygun
olarak yapılıp yapılmadığını aracı banka nezdinde denetleme hakkını saklı tutar.
Senetlerin muhafazası
MADDE 21- (1) Avansa kabul edilen senetler ve ilgili belgelerin saklanması, sayımı ve
kontrolü Müşterek Muhafaza Yönetmeliği ile Uygulama Talimatı hükümlerine göre yapılır.
Senet vadesinde geri ödemenin yapılmaması halinde yapılacak diğer işlemler
MADDE 22- (1) Senet vadesinde geri ödemenin yapılmaması halinde, aracı banka
tarafından protesto çekilmesi Merkez Bankası yönünden keşideciye ve senede dayanarak aracı
bankaya ödeme için başvuru yapılmasına imkân sağlamaktadır. Vadelerinde aracı bankaya
ödenmeyen veya hesaplarının müsait olmaması nedeniyle İstanbul Şubesince resen tahsil
edilemeyen işlemlerde bu husus İstanbul Şubesince de izlenir.
(2) 6102 sayılı Kanunun poliçede protesto ve sürelerine ilişkin 714 üncü ve bonoya
uygulanacak hükümlere ilişkin 778 inci maddeleri çerçevesinde, ödememe protestosunun,
vadesi kesin olarak belli olan (belirli bir günde veya keşide gününden veya görüldükten belirli
bir süre sonra ödenme şartını içeren) senetlerde, ödeme gününü izleyen iki iş günü içinde;
görüldüğünde ödenme şartını içeren senetlerde ise, senedin sunulması için verilmiş olan süre
içinde çekilmesi gerekir. Bu gibi durumlarda protesto süresinin geçirilmemesine dikkat edilir.
(3) Senetler, protesto için gönderilmeden önce protestoya ilişkin belgeler İstanbul
Şubesi müdür yardımcısı ve müdürü tarafından imzalanır.
(4) Protesto ile ilgili belgeler protestonun düzenlenmesi amacıyla notere gönderilmek
üzere imza karşılığında ilgili memura verilir.
(5) 6102 sayılı Kanunun 723 üncü ve 778 inci maddeleri çerçevesinde, ödemeden
kaçınma keyfiyetinin protesto gününü izleyen dört iş günü içinde senet keşidecisi ve varsa
keşideciye aval veren banka ile aracı bankaya da noter kanalıyla bildirilmesi gerektiğinden
hangi kişilerin protesto edildiği ve senet bedelinin tahsil edilemediği konusunda hangi kişilerin
haberdar edileceğinin keşideciye bildirilmesi gerekir.
(6) Protestoya rağmen senet tutarlarının tahsiline imkân olmaması halinde, aracı banka
hakkında Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi/Finansmanı Senet Taahhütnamesi hükümlerine
göre yapılacak işlemler, Genel Müdürlük talimatı ile bildirilir.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Son Hükümler
MADDE 23- (1) Merkez Bankası yatırım taahhütlü avans kredisi/finansmanı kullanan firmaların finansman yapılarını, finansal piyasa işlemleri ile Türk lirası ve yabancı para kredilerini/finansmanlarını izlemeye ve buna bağlı olarak firmalara ilişkin değerlendirme yapmaya yetkilidir.
Yürürlük
MADDE 24- (1) Bu Uygulama Talimatı 24 Kasım 2023 tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 25- (1) Bu Uygulama Talimatını Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
Başkanı yürütür.
EKLER:
- Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi/Finansmanı Senet Taahhütnamesi (Ek-1)
- Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi/Finansmanı Başvuru Formu (Ek-2)
- Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi/Finansmanı Koşullarına Uygunluk Beyannamesi (Ek-3)
- Firma Finansal Beyan Formu (Ek-4)
- Yatırım Vekâleti Çerçeve Sözleşmesi (Ek-5)