Kıymetli Madenler, Taşlar ve Eşyaların İthal ve İhracı – 2021

Türk Kambiyo Mevzuatı; kanun, karar, yönetmelik, tebliğ, talimat ve genelgelerden oluşan hukuk normları sıralamasından oluşmaktadır.

Bu çerçevede halen uygulanmakta olan Kambiyo Mevzuatının kaynakları;

• Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 1567 sayılı Kanun,
• Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar,
• Bu kapsamda yayımlanan Yönetmelikler,
• Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından çıkartılan Tebliğler,
• Hazine ve Maliye Bakanlığı Finansal Piyasalar ve Kambiyo Genel Müdürlüğünün talimatları,
• TCMB Genelgeleri, olmaktadır.

Bu yazımızda; karar, yönetmelik, tebliğ ve genelgelerde son yapılan değişikliklerle birlikte Kambiyo Mevzuatının “Kıymetli Madenler, Taşlar ve Eşyalar” konusu değerlendirilecektir.

Uygulamada;

• Her tür ve şekilde altın, gümüş, platin ve paladyum; KIYMETLİ MADENLER,
• Elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet ve inci; KIYMETLİ TAŞLAR,
• Kıymetli madenler veya kıymetli taşlardan yapılmış ya da bunları içeren eşyalar; KIYMETLİ EŞYA,

olarak tanımlanmaktadır.

• Standart işlenmemiş KIYMETLİ MADENLER; Altın için en az 995/1000 (Bu oran gümüş için %99,9, platin ve paladyum için %99,95) saflıkta, nitelikleri Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen barlar veya külçeler halindeki altını (gümüşü, platini ve paladyumu),
• Standart dışı işlenmemiş KIYMETLİ MADENLER: Altın için 995/1000’den düşük (995/1000 saflık hariç) saflıkta külçe, bar, dore bar, granül, toz veya hurda şeklindeki altını (Bu oran gümüş için %99,9; platin ve paladyum için %99,95’dir),
• İşlenmiş KIYMETLİ MADENLER; İşçilik uygulanarak ziynet veya süs eşyası haline dönüştürülmüş KIYMETLİ MADENLERİ,

ifade etmektedir.

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar’ın “Kıymetli Madenler, Taşlar ve Eşyalar” başlıklı 7’nci maddesinde 19.02.2021 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 3557 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı’yla değişiklik yapılmıştır.

Şubat 2021 itibarıyla Kambiyo Mevzuatı normlar sıralamasına göre sırasıyla;

1. Kıymetli Madenler Borsası Aracı Kuruluşlarının Faaliyet Esasları ile Kıymetli Madenler Aracı Kurumlarının Kuruluşu Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’te,
2. Kıymetli Maden Standartları ve Rafinerileri Hakkında Tebliğ (Tebliğ No: 2006/1)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ’de,
3. Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No:2008-32/34)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (No:2021-32/60)’de,
4. Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (İhracat Bedelleri Hakkında) (Tebliğ No: 2018-32/48)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (No: 2021-32/61)’de ve
5. Hazine ve Maliye Bakanlığının 26.02.2021 tarihli ve 133755 sayılı yazısı üzerine TCMB İhracat Genelgesi’nin 21’nci maddesinde,

düzenleme yapılmıştır.

TPKKH 32 SAYILI KARAR;

KIYMETLİ MADENLER, TAŞLAR VE EŞYALAR konusunda ithalat, ihracat ve diğer kambiyo işlemlerinde yapılan düzenlemeler, 19.02.2021 tarihinden itibaren aşağıdaki şekilde uygulanmaya başlanmıştır;

1. Dış Ticaret Rejimi esasları dahilinde, kıymetli madenler, taşlar ve eşyaların Türkiye’ye ithali ve ihracı serbesttir.
2. Hazine ve Maliye Bakanlığı işlenmemiş kıymetli madenlerin farklı ödeme şekillerine göre ithalatını düzenleme yetkilisine sahiptir.
3. Standart ve standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin, ithal ve ihracında gümrük idarelerine beyan verilmesi yeterlidir.
4. Standart ve standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin, ithal ve ihracında ithalat ve ihracat rejim, karar ve yönetmelikleri uygulanmamaktadır.
5. Ancak, standart ve standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin ihracatında ilgililerin talebi durumunda, 15/12/1999 tarihli ve 99/13812 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan İhracat, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Karar, İhracat: 2017/4 sayılı İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Tebliğ ile 17/1/2005 tarihli ve 2005/8391 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Dahilde İşleme Rejimi Kararı ve bunlara dayanılarak yayımlanan düzenlemeler uygulanabilir. Bu talepleri inceleyip sonuçlandırmaya Ticaret Bakanlığı yetkilidir.
6. Dahilde İşleme Rejimi Kararı (kısaca DİR) kapsamında standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin ithali serbesttir.
7. Ancak, DİR kapsamında gerçekleştirilenler dahil olmak üzere standart işlenmemiş kıymetli madenlerin ve DİR haricinde gerçekleştirilen standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin ithali yalnızca, Merkez Bankası ile kendi mevzuatlarındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla Kıymetli Madenler Borsası üyesi kıymetli maden aracı kuruluşları tarafından yapılır.
8. Kıymetli Madenler Borsası üyesi aracı kuruluşlar, ithal ettikleri standart ve standart dışı işlenmemiş kıymetli madenleri üç iş günü içinde Borsaya teslim etmek zorundadır.
9. Ancak (1) DİR kapsamında gerçekleştirilen kıymetli maden ithalatında, ithal edilen standart ve standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin Borsaya teslim şartı bulunmamaktadır.
10. Ancak (2) DİR kapsamında gerçekleştirilen kıymetli maden ithalatında, ithal edilen standart ve standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin üç iş günü içinde kıymetli maden aracı kuruluşu tarafından Borsaya yazılı olarak bilgi verilmesi zorunludur.
11. Hazine ve Maliye Bakanlığına işlenmemiş kıymetli maden ithaline ilişkin istisnaları belirleme yetkilisi verilmiştir.

Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde İŞLENMEMİŞ KIYMETLİ MADENLERE ilişkin olarak standart işlenmemiş kıymetli madenlerin ve standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin ithal edilmesi hangi şartlarda mümkündür?

A) STANDART DIŞI işlenmemiş kıymetli madenlerin ithalatında;

• -DİR kapsamında yapılan ve
• -DİR haricinde yapılan işlemler

olmak üzere iki farklı durum söz konusudur.

1. DİR kapsamında yapılan standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin ithali SERBESTTİR.
2. DİR haricinde yapılan standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin ithali ANCAK TCMB VE KIYMETLİ MADENLER BORSASI ÜYESİ ARACI KURULUŞLARI TARAFINDAN YAPILABİLİR.

B) STANDART işlenmemiş kıymetli madenlerin ithalinde;

• DİR kapsamında yapılan ve
• DİR haricinde yapılan işlem olmak üzere burada da iki farklı durum söz konusudur.

1. DİR kapsamında yapılan standart işlenmemiş kıymetli madenlerin ithali ve
2. DİR haricinde standart işlenmemiş kıymetli madenlerin ithali,

ANCAK TCMB VE KIYMETLİ MADENLER BORSASI ÜYESİ ARACI KURULUŞLARI TARAFINDAN YAPILABİLİR.

Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde TCMB ve Kıymetli Madenler Borsası üyesi aracı kuruluşları tarafından;

• (A) Standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin  ithalinde DİR kapsamında veya haricinde yapılan işlem söz konusu olabildiği gibi,
• (B) Standart işlenmemiş kıymetli madenlerin ithalinde DİR kapsamında veya haricinde yapılması da mümkündür.

Kıymetli Madenler Borsası üyesi aracı kuruluşlar; ithal ettikleri standart ve standart dışı işlenmemiş kıymetli madenleri üç iş günü içinde Borsaya teslim etmek zorundadır. Yapılan düzenlemede Merkez Bankası için bir zorunluluk belirtilmemiştir.

Ancak DİR kapsamında gerçekleştirilen kıymetli maden ithalatında, ithal edilen standart ve standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin Borsaya teslim şartı bulunmayıp, üç iş günü içinde kıymetli maden aracı kuruluşu tarafından Borsaya yazılı olarak bilgi verilmesi zorunludur. Bu uygulama zorunluluğu, sadece kıymetli maden aracı kuruluşu için geçerli kılınmıştır.

19.02.2021 tarihinden önce yolcu beraberinde en fazla 5 kilogram ağırlığında standart işlenmemiş altının yurda getirilmesi Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenecek esaslar dâhilinde mümkünken 19.02.2021 tarihinden itibaren ihtiyaç duyulması halinde standart işlenmemiş kıymetli madenlerin yolcu beraberinde yurda getirilmesine ilişkin düzenleme yapmaya Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır. Henüz bu konuda bir düzenleme yapılmamıştır.

Konuyla ilgili Karar’daki diğer düzenlemeler;

• Kıymetli madenler, taşlar ve eşyaların yurt içinde alım ve satımı serbesttir. Ancak yurt içinde cevherden her tür ve şekilde üretilen kıymetli madenlerin alım ve satım işlemleri de Borsa İstanbul AŞ tarafından düzenlenecek yönetmeliklerle belirlenecek esaslara göre Borsa İstanbul AŞ’de yapılır.
• Yolcular, beraberlerindeki kendilerine ait değeri 15.000 ABD dolarını aşmayan ve ticari amaç taşımayan ziynet eşyası niteliğinde kıymetli madenlerden ve taşlardan yapılmış eşyaları yurda getirebilirler ve yurt dışına çıkarabilirler. Daha fazla değerdeki ziynet eşyalarının yurtdışına çıkarılması, girişte beyan edilmiş olmasına veya Türkiye’de satın alındığını tevsik etme şartına bağlıdır.
• Merkez Bankası ve Kıymetli Maden Aracı Kuruluşları ithal ettikleri işlenmemiş kıymetli madenlerin yurt içindeki alım satım işlemlerini sadece Borsa İstanbul AŞ’de yaparlar. Ancak ziynet veya süs eşyasına dönüştürülmüş şekli hariç olmak üzere Borsa İstanbul AŞ’de hangi tür ve şekilde kıymetli madenlerin işlem göreceği ve teşekkül ettirilecek piyasalar Borsa İstanbul AŞ tarafından düzenlenecek yönetmeliklerle belirlenir.

 YÖNETMELİK;

“Kıymetli Madenler Aracı Kuruluşları”nın faaliyetlerinin düzenlendiği, Kıymetli Madenler Borsası Aracı Kuruluşlarının Faaliyet Esasları ile Kıymetli Madenler Aracı Kurumlarının Kuruluşu Hakkında Yönetmelik’te Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile Kıymetli Maden Standartları ve Rafinerileri Hakkında (Tebliğ No: 2006/1) Tebliğ’de bir dizi değişikliğe gidilmiştir.

Kıymetli madenler aracı kuruluşları ve Borsada kıymetli madenleri işlem gören rafinerilerin, kuruluş ve faaliyet şartlarında, kurucu ortakların taşıması gereken şartlar yeniden belirlenmiştir. Sermaye koşullarında değişiklikler ile kurumsal yönetim ve iç sistemlere ilişkin hükümler ve kuruluşların Borsa tarafından yayımlanacak düzenlemelere göre bağımsız denetimi öngörülmüştür. Yapılan yeni düzenlemelerle kuruluşların uluslararası standartlarla uyumlu, şeffaf ve hesap verebilir olmaları sağlanmaya çalışılmaktadır.

TEBLİĞ;

1. Resmî Gazete’de 21.02.2021 tarihinde “Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin 2008-32/34 No.lu Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair 2021-32/60 No.lu Tebliğ” ile;

• İthal edilen kıymetli madenin niteliğinin belirlenmesinin önem arz etmesi deniyle standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin ithalinde gümrük idarelerine ibraz edilmek üzere, ithalat işlemlerinde şeffaflığın ve güvenilirliğin artırılması amacıyla yalnızca Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen “ayar raporu” zorunluluğu ve
• İthal edilen tüm standart işlenmemiş kıymetli madenler için belirli rafinelerde üretilme ve üretildiği rafinerinin mührünü veya ismini ya da amblemini taşıması şartı getirilmiştir.

2. Aynı tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan “Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin 2018-32/48 No.lu (İhracat Bedelleri Hakkında) Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair 2021-32/61 No.lu Tebliğ” ile de;

• İşlenmemiş kıymetli madenlerin ithalinde, ihraç bedellerinin yurda getirilme süresi içinde kalınması kaydıyla mal ihraç bedellerinden ithal bedellerinin bankalarca mahsubunun yapılabileceği hüküm altına alınmış,
• Kamu kurum ve kuruluşları ile Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerince standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin ithal edilmesinin mümkün olduğu ve
• İşlenmemiş kıymetli madenlerin yalnızca “peşin”, “mal mukabili” ve “bedelsiz” ödeme şekilleri ile ithalatının mümkün olabileceği belirlenmiştir.

3. Resmî Gazete’de yayımlanan “Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin 2018-32/48 No.lu (İhracat Bedelleri Hakkında) Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair 2021-32/61 No.lu Tebliğ” ile 2018-32/48 No.lu Tebliğin “İhracat bedelinden indirimler” başlıklı 7. maddesinde değişikliğe gidilerek, kıymetli madenler aracı kuruluşları tarafından aracılık edilen işlenmemiş kıymetli madenler ithalinde, ihraç bedellerinin yurda getirilme süresi içinde kalınması kaydıyla, mal ihraç ve ithal bedellerinin bankalarca mahsubunun kuralları belirtilenmiştir.

Buna göre, işlenmemiş kıymetli madenler ithalinde ihracat bedellerinden mahsuba izin verildiğinden, sözü edilen hallerde ihracat bedellerinin süresi içinde yurda getirildiği kabul edilmektedir.

GENELGE;

TCMB tarafından yayımlanan 16.01.2020 tarihli İhracat Genelgesi’nin 21’nci maddesinde de Hazine ve Maliye Bakanlığının 26.02.2021 tarihli ve 133755 sayılı yazısı üzerine ihracat bedellerinin mahsubuna ilişkin ayrıntılı düzenleme yoluna gidilmiştir.

Sonuç olarak, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar’da “Kıymetli Maden, Taşlar ve Eşyalar” konusunda yapılan değişiklikten sonra ilgili yönetmelik, tebliğ ve genelgelerde 32 sayılı Karar’ın devamı niteliğinde düzenlemeler yapılarak Kambiyo Mevzuatı’nın kendi içerisindeki uyumu, bütünlüğü sürdürülmüştür.