(*Genel ticaret sistemi, bir ülkenin ekonomik alanına giren ve ekonomik alanından çıkan tüm malları kapsamaktadır. GTS’de ülkenin ekonomik alanını oluşturan serbest bölgeler, gümrük antrepoları ve serbest dolaşım alanına giren veya bu alanlardan çıkan mallar hesaplamalara katılmaktadır.)
TCMB İhracat Genelgesi kapsamında 2018-2022 yıllarında “İhracat Bedelinin Yurda Getirilmesinde Gümrük Beyannamesinde Yer Alan Tutarın Yüzde Ellisinin Tasarrufunun Serbest Bırakıldığı Ülkelere Yapılan İhracatı Tutarı” tabloda gösterilmiştir.
Bilindiği gibi, ihracat bedellerinin Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı İlişkin 2018-32/48 sayılı ve 04.09.2018 tarihli Tebliğ’in 3. maddesi birinci fıkrası uyarınca;
“İhracat bedellerinin yurda getirilmesi
MADDE 3 –(1) (Değişik:RG-31/12/2019-30995 5. Mükerrer)Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından gerçekleştirilen ihracat işlemlerine ilişkin bedeller, ithalatçının ödemesini müteakip doğrudan ve gecikmeksizin ihracata aracılık eden bankaya transfer edilir veya getirilir. Bedellerin yurda getirilme süresi fiili ihraç tarihinden itibaren 180 günü geçemez.”,
16 Ocak 2020 tarihli TCMB İhracat Genelgesi’nin “İhracatçının serbest kullanımına bırakılan dövizler” başlıklı 22. maddesi birinci fıkrası;
“İhracat bedellerinin yurda getirilmesi
MADDE 22-(1) … Ek:3’te yer alan ülkelere yapılan ihracat işlemlerinde ise bedellerin yüzde ellisinin tasarrufu serbesttir.,,” hükmünü taşımaktadır. Başka bir anlatımla Genelge’nin Ek:3’ü kapsamında yer alan 8 ülkeye yapılan ihracatta, bedellerin %50 si için serbest kullanım getirilmiş ve böylece yapılan bu düzenleme ile ihracat bedellerinin %50’si için yurda getirilme zorunluluğu devam etmektedir.
Bu çerçevede 2018-2022 yıllarında ihracat bedellerinin %50’sinin yurda getirilmesi zorunluluğu bulunan ülkelere (8 ülke) yapılan ihracat toplam tutarı yaklaşık 11 miyar ABD doları ile 17 milyar ABD doları arasında değişmektedir. 2022 yılında gerçekleşen ihracat tutarı toplam 254 milyar ABD dolarının içerisinde söz konusu 8 ülkeye yapılan ihracat 16,8 milyar ABD doları tutarındadır. Bu tutar, ülkemizin yaptığı toplam ihracatın %.6,64’üne karşılık gelmektedir.
Diğer taraftan daha önce ÜLKELERE GÖRE İHRACATIMIZ bölümünde yer verildiği üzere,
-Türkiye’den ihracat yapılan ilk 5 ülke içerisinde, ihracat bedellerinin %50’sinin yurda getirilmesi gereken 8 ülkeden; hiçbirinin yer almadığı,
-Türkiye’den ihracat yapılan ilk 25 ülke içerisinde, ihracat bedellerinin %50’sinin yurda getirilmesi gereken 8 ülkeden 6’sıının (Azerbaycan, Cezayir, Fas, Özbekistan, Tunus ve Ukrayna) yer aldığı, görülmektedir.