TCMB İhracat Genelgesi’nde 2022 Yılında Yapılan Değişiklikler

16 Ocak 2020 tarihli TCMB İhracat Genelgesi’nde 2022 yılında yapılan değişiklikler neler olmuştur?

Yapılan değişiklikler tarih sırasına göre ele alınmıştır.

1. 2022 yılında “İhracat Bedellerinin Merkez Bankasına Satış” uygulamasına geçilmiştir. TCMB’ye yapılacak satışa esas olacak oran; 03.01.2022 tarihinde yapılan düzenleme ile %25, daha sonra 15.04.2022 tarihli değişikle 18.04.2022 tarihinden geçerli olmak üzere en az %40 olarak belirlenmiştir. İhracat bedellerinin en az %40’ının TCMB’ye satılması yönündeki uygulama halen devam etmektedir.
2. İhracatta “Peşin döviz” başlıklı 6’ncı madde ikinci fıkrasında yer alan tutar “15.000”, ihracatçılar lehine “30.000” ABD doları olarak değiştirilmiştir. Fıkra; “Ancak, tamamı tek seferde iade edilmeyen veya süresi içinde ihracatı gerçekleştirilmeyen peşin döviz tutarının 30.000,- ABD Doları veya karşılığı döviz ya da Türk Lirasını geçmeyen kısmı prefinansman hükümlerine tabi olmaz.” şeklinde olmuştur. Ayrıca maddeye yeni bir 3’üncü fıkra ilave edilmiştir. Peşin döviz karşılığında ihracat yapmayan veya mevzuatta belirtilen şartları yerine getirmeyen ihracatçıların yasal takibin nasıl yapılacağına dair düzenleme yapılmıştır. Üçüncü fıkra; “Bankalarca peşin döviz tutarına ilişkin ihracat taahhüdünü yerine getirmeyen kişilere yazı yoluyla tebligatta bulunulur ve ihracatın süresi içerisinde gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğine dair 10 iş günü içerisinde yazılı beyan göndermeleri talep edilir. Kişiden temin edilen yazılı beyan Bakanlığa yapılacak bildirime eklenir. Kişiden yazılı beyan temin edilememesi halinde, beyan talebinin ihracatçıya iletildiğine dair tevsik edici belge (posta alındısı vb.) bildirim ekine konmak suretiyle safahatı da belirtilerek Bakanlığa bildirimde bulunulur.” şeklindedir. (04.02.2022)
3. Genelge’nin “İhracat Bedeli Kabul Belgesi” başlıklı 30’uncu maddesi birinci fıkrasına (d) bendi eklenmiştir. Buna göre; “İBKB/DAB’ın düzenlendiği tarih ve ihracatçı tarafından sunulan bilgi ve belgeler dikkate alınarak İBKB/DAB’ın açıklama kısmına “Bedel getirme ve/veya ihbar süresi içerisinde düzenlenmiştir.”, “İhtarname süresi içerisinde düzenlenmiştir.”, “Ek süre içerisinde düzenlenmiştir.” veya “Tebliğ’de öngörülen bedel getirme, ihbar, ihtarname ve ek süreler bittikten sonra düzenlenmiştir.” açıklamalarından uygun olanı belirtilmelidir.” ilavesi yapılmış olmaktadır. (03.03.2022)
4. Genelge’de yer alan “AÇIK İHRACAT HESABI İHBAR FORMU içeriğine “Gideceği Ülke” bölümü ilave edilmiştir. (08.03.2022)
5. “İhracat bedelinin yurda getirilmesinde istisna tanınan ülkeler” 29 olarak belirlenmişti. TCMB İhracat Genelgesi’nde 18.03.2022 tarihinde yapılan değişiklikle YEMEN; “İhracat bedelinin yurda getirilmesinde istisna tanınan” ülkeler kapsamına alınarak bu kapsamdaki ülke sayısı 18.03.2022 tarihi itibariyle 30’a çıkarılmıştır.
6. “İhracat bedelinin tahsili ve kabulü” başlıklı 8’inci maddede “Serbest bölgeye yapılan ihracat işlemlerinde serbest bölgede faaliyet gösteren Türkiye’de yerleşik ithalatçı firmaların yurt içindeki döviz tevdiat hesaplarından ihracatçının hesabına yapılan transferlerin, ihracat işlemi ile ilgili olduğunun satış sözleşmesi, kesin veya proforma fatura, GB örneği/GB bilgileri, banka hesap özeti gibi belgelerle tevsik edilmesi halinde ihracat bedeli olarak kabulü mümkündür.” düzenlemesi yapılmıştır. (21.03.2022)
7. “Döviz olarak beyan edilen ihracat bedellerinin Türk Lirası olarak kabulü” başlıklı “GEÇİCİ MADDE 1”, Genelge’ye eklenmiştir. Düzenleme; “Ukrayna ve Rusya’ya gerçekleştirilmiş veya gerçekleştirilecek ihracat işlemleriyle ilgili olarak ihracat bedellerinin döviz cinsinden beyan edilmiş olsa dahi Türk Lirası olarak da kabulü mümkündür.” şeklinde yapılmıştır. (07.04.2022)
8. “İhracat bedelinin diğer yöntemlerle tahsili” başlıklı 13’üncü maddede; “(3) İhracat bedeli olarak tevdi edilen çeklerin ciro edilmesi durumunda İBKB düzenlenebilmesi için çek bedelinin vadesinde tahsil edildiğine dair banka yazısı aranır. (4) Türkiye’deki bankalarca düzenlenen çeklerin iştira edilerek ihracata ilişkin İBKB düzenlenebilmesi için çeki düzenleyen bankanın çek bedelinin yurt dışından geldiğini belirten yazısı aranır. Ancak, serbest bölgede faaliyet gösteren Türkiye’de yerleşik ithalatçı firmalardan alınan döviz çekleri için bu fıkra hükmü uygulanmaz.” düzenlemesi yapılmıştır. (19.04.2022)
9. Genelge’nin “Terkin” başlıklı 28’inci maddede “30.000 ABD doları” olan tutarlar, “15.000 ABD doları” olarak değiştirilmiştir. (21.04.2022)
10. “İhracat bedellerinin yurda getirilmesi” başlıklı 4’üncü madde 8’inci fıkrasına 12.05.2022 tarihinde “ile Makine ve Kimya Endüstrisi Anonim Şirketi” eklemesi yapılarak fıkra hükmü; “Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketleri ile Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketleri ile Makine ve Kimya Endüstrisi Anonim Şirketi tarafından yapılan ihracat işlemlerinde 2018-32/48 sayılı Tebliğ’in 3 üncü maddesinin birinci fıkrası uygulanmaz. tarafından yapılan ihracat işlemlerinde 2018-32/48 sayılı Tebliğ’in 3 üncü maddesinin birinci fıkrası uygulanmaz.” şeklini almıştır.
11. “İhracat bedelinin tahsili ve kabulü” başlıklı 8’inci madde 4’üncü fıkraya “Moritanya” ilavesi yapılarak söz konusu fıkra; “Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanına yönelik mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla ihracat bedellerinin bankacılık sistemiyle doğrudan ülkemize transferinin mümkün olmadığı Irak, Libya ve Moritanya’ya yapılan ihracat işlemlerinde ihracat bedelinin bankalarca kabulünün; a) İthalatçının Türkiye’deki bankalarda bulunan hesaplarından transferi yoluyla veya b) İhracat bedelinin ihracat işlemiyle ilişkisi kurulmak şartıyla üçüncü bir ülkeden bankalar aracılığıyla transferi yoluyla veya c) İhracatçının yazılı beyanının yanı sıra işlemin niteliğine göre satış sözleşmesi ya da kesin satış faturası (veya proforma fatura) ile GB’nin bir örneği/GB bilgileri ibraz edilmek kaydıyla NBF aranmaksızın efektif olarak d) Peşin döviz olarak getirilen bedellerde, ihracatçının yazılı beyanının yanı sıra işlemin niteliğine göre satış sözleşmesi ya da kesin satış faturası (veya proforma fatura) ibraz edilmek kaydıyla NBF aranmaksızın efektif olarak yapılması mümkündür.” şeklini almıştır. (08.07.2022)
12. Genelge’nin “İhracat bedellerinin yurda getirilmesi” başlıklı 4’üncü maddesine dokuzuncu fıkra olarak; “GB’nin “Gideceği Ülke” başlıklı 17 nci hanesinde “İsrail” yazdığı ancak fiili olarak ihracatın Filistin’e yapıldığı, dolayısıyla GB’nin 8 inci hanesinde alıcı adresinin “Filistin” olarak belirtildiği ihracat işlemlerinde, bu hususun satış sözleşmesi, kesin veya proforma fatura, GB örneği/GB bilgileri ve banka hesap özeti gibi belgelerle tevsik edilmesi şartıyla, bahse konu ihracat Filistin’e yapılmış sayılır.” ve “İhracat bedelinin tahsilinde ve ihracat hesabının kapatılmasında sorumluluk” başlıklı 26’ncı maddesine üçüncü fıkra olarak “ İhracata aracılık eden bankalar, bilgisi dâhilinde olan beyannamelerin “Gideceği Ülke” başlıklı 17 nci hanesinde “İsrail” yazan ihracat işlemlerinde, GB’nin 8 inci hanesinde yer alan alıcı adresini kontrol etmek suretiyle ihracatın fiili olarak Filistin’e gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini ihracatçılardan teyit ederek buna göre işlem tesis etmekle yükümlüdürler.” eklenmiştir. (15.09.2022)
13. “İhracat bedelinin tespiti” başlıklı 10’uncu madde dördüncü fıkrası; 02.01.2023 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere “Kapatma işlemleri için yapılacak hesaplamalarda; GB tescil tarihindeki Merkez Bankası çapraz kurları kullanılır.” şeklinde değiştirilmiştir. (01.11.2022)
14. Genelge’nin “Türk lirası ihracat” başlıklı 9’uncu madde ikinci fıkrası “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne yapılan ihracatta, GB’nin 22 nci hanesinin Türk lirası olarak beyan edilmiş olması ve ihracata ilişkin bedelin Türk lirası olarak tahsil edilmesi zorunludur. Ancak 05.12.2022 tarihinden önce düzenlenen gümrük beyannameleri ve bu kapsamda yapılan tahsilatlar için bu şart aranmaz.” şeklinde düzenlenmiştir. (04.11.2022)
15. Genelge’nin “İHRACAT BEDELİNİN YURDA GETİRİLMESİNDE GÜMRÜK BEYANNAMESİNDE YER ALAN TUTARIN YÜZDE ELLİSİNİN TASARRUFUNUN SERBEST BIRAKILDIĞI ÜLKELER” listesinde yer alan “MISIR” bu listeden alınarak “İHRACAT BEDELİNİN YURDA GETİRİLMESİNDE İSTİSNA TANINAN ÜLKELER” listesine ilave edilmiş ve bu kapsama giren ülke sayısı 31’e yükselmiştir. (04.11.2022)